Genealogie van NazatenDeVries en anderen
Vibia Sabina
 
Vibia Sabina1, geb. circa 851,1,1, ovl. (ongeveer 51 jaar oud) circa 1361,1.



Aantekeningen bij Vibia Sabina.
Vibia Sabina (overleden 136) was vrouw van de Publius Aelius Hadrianus en keizerin in Rome van circa 128-136.
*.
Sabina was een achternichtje van Trajanus, die zelf geen kinderen had. Door deze verwantschap met de keizer was zij voorbestemd voor het politieke huwelijk met Hadrianus, de opvolger van Trajanus. Het huwelijk werd gearrangeerd door Pompeia Plotina, vrouw van Trajanus.
*.
Het huwelijk vond plaats in 100, waardoor Hadrianus' positie als opvolger versterkt werd. Het werd een ongelukkig huwelijk. Zij begeleidde haar man wel op zijn zeer frequente tournees door de provincies, maar Hadrianus besteedde weinig aandacht aan haar en toonde zelfs openlijk meer belangstelling voor andere getrouwde vrouwen en jonge mannen. Het huwelijk bleef kinderloos.
*.
Sabina's overspelige avonturen werden echter niet geduld. Als gevolg van te intieme relaties werd de prefect van de praetoriaanse garde (Septicus Clarus) ontslagen en de historicus Suetonius de toegang tot de keizerlijke archieven ontzegd.
*.
De natuurlijke dood van Sabina in 136 werd vanaf het begin in twijfel getrokken en het is mogelijk dat Hadrianus haar heeft vergiftigd, zoals de geruchten gingen, of dat zij zelfmoord heeft gepleegd.

tr. (resp. ongeveer 15 en ongeveer 23 jaar oud) circa 1001,1
met

Publius Aelius Hadrianus1, zn. van Publius Aelius Hadrinus Afer en Domitia Paulina, geb. waarschijnlijk te Rome Aders is hij geboren in Italica, de Romeinse kolonie in Zuid-Spanje op 24 jan 761,1,1, keizer tussen 117 en 138, ovl. (62 jaar oud) te Baiae [Ita] op 10 jul 1381,1.

 



Aantekeningen bij Publius Aelius Hadrianus.
Publius Aelius Traianus Hadrianus (24 januari 76 – 10 juli 138) was keizer van Rome van 117 tot 138 en de derde van de adoptiefkeizers. De keizer gold als een erudiete persoonlijkheid, vertrouwd met de filosofische stromingen van zijn tijd en dweepte met de toenmalige Griekse cultuur. Hij droeg de bijnaam de kleine Griek.
Het Pantheon in Rome, dat hij liet herbouwen, Villa Adriana in Tivoli en de muur van Hadrianus in Engeland zijn voorbeelden van de grote werken die onder zijn leiding zijn uitgevoerd. Ook hervormde hij de rechtspraak, stelde een ambtenarenapparaat in en stichtte diverse steden. Antieke bronnen voor zijn biografie zijn de Historia Augusta en Cassius Dio's Geschiedenis van Rome.
*.
Jonge jaren.
Hadrianus werd in 76 geboren als zoon van de senator en ex-praetor Hadrianus Afer. Waarschijnlijk werd hij in Rome geboren, of anders in Italica, de Romeinse kolonie in Zuid-Spanje waar zijn familie vandaan kwam. Door de vroegtijdige dood van zijn vader werd Hadrianus reeds op 10-jarige leeftijd opgenomen in het kinderloze gezin van zijn achteroom, de latere keizer Trajanus. Hadrianus was een kleinzoon van de zuster van Trajanus' vader. Een officiële adoptie heeft echter nooit plaats gevonden. Trajanus zorgde voor zijn opleiding in Rome. Hadrianus waardeerde de Griekse cultuur zozeer dat hij de bijnaam Graeculus (Griekje) kreeg. Hadrianus maakte carrière in het Romeinse leger, en vocht als stafofficier tegen de Daciërs en Westgoten in Oost-Europa, en daarna tegen de Parthen in Klein-Azië. Toen keizer Nerva overleed, haastte Hadrianus zich vanuit Germanië naar Rome om dit Trajanus, de beoogde opvolger, persoonlijk mee te delen.
*.
Pompeia Plotina, de vrouw van Trajanus, was bijzonder op Hadrianus gesteld. Spoedig nadat Trajanus keizer was geworden, arrangeerde zij Hadrianus' politieke huwelijk met (Vibia) Sabina, een achternicht van Trajanus, in het jaar 100, hetgeen de kansen voor een eventuele opvolging sterk verhoogde.
*.
Hadrianus vergezelde keizer Trajanus in de Dacische Oorlogen. Vervolgens werd hij gouverneur van Pannonië, dat toentertijd te lijden had onder invallen van vijandelijke stammen. In 108 was hij consul. Toen Trajanus in 113/114 zijn veldtocht tegen de Parthen begon, vergezelde Hadrianus hem, waarbij hij een sleutelpositie innam. Na de oorlog tegen de Parthen, in 117, werd hij legatus Augusti pro praetore van Syria. Het was in deze tijd dat Trajanus overleed.
*.
Opvolger van Trajanus.
Waarschijnlijk heeft Plotina, toen in 117 keizer Trajanus overleed, de sterfbed-adoptie van Hadrianus door Trajanus vervalst en zo een opvolging van Hadrianus geforceerd. Ofschoon velen twijfelden aan de rechtmatigheid van de adoptie, vocht niemand die aan. Wel liet de keizer in spe verklaarde vijanden als Celsus, Palma, Nigrinus en Lucius Quietus kort na elkaar vermoorden, wat de Senaat tegen hem innam. De nieuwe keizer kreeg onmiddellijk te maken met de nasleep van de Kitosoorlog, een Joodse opstand die op zijn hoogtepunt een groot deel van het oosten van het rijk besloeg. Kort na de opvolging trok Hadrianus de Romeinse garnizoenen terug uit Armenia, Syria en Mesopotamië. Niet uit vredelievendheid, maar vanwege de uit de hand lopende kosten die de voortdurende oorlogen aan de bedreigde grenzen van het immense rijk met zich meebrachten en de moeite die het soms kostte eenvoudig het gezag in het rijk zelf te handhaven.
*.
Wetgever: het Edictum Perpetuum.
In Europa bereikte de romanisering haar hoogtepunt. Keizer Hadrianus trok veel macht naar zich toe ten koste van de senaat en benoemde een uitgebreide persoonlijke ambtelijke staf. Lastposten liet hij ombrengen. Hij streefde naar wetgeving die zou gelden voor het hele Romeinse imperium en gaf de briljante jurist Publius Salvius Julianus in 130 opdracht om de praetoriaanse edicten samen te vatten tot een wetboek: het edictum perpetuum.
*.
Politieke beslissingen van een reizende keizer-inspecteur.
Hadrianus koos voor interne versterking en consolidering in plaats van de uitbreiding van het Romeinse Rijk en door uitsluiting van grenslanden als Bulgarije en terugtrekking van het leger uit gebieden waar geen eer meer was te halen. Hij verbeterde de bestaande infrastructuur en schonk fiscale amnestie aan wetovertreders. Intern gemor van het volk drukte hij de kop in en hij bedaarde de gemoederen door minder sestertieën uit de zakken van de burgers te halen of met andere woorden met belastingsvermindering.
De keizer reisde voortdurend rond als projectleider-inspecteur en militair om zijn veldheren te controleren. Hij stichtte onderweg vele steden, onder meer in Thracië Hadrianapolis (Adrianopel, de huidige Turkse grensplaats Edirne) en liet er opmerkelijke openbare gebouwen aanleggen zoals thermen. In Nederland was Hadrianus in 121 of 122 en stichtte Forum Hadriani op de plaats van het huidige Voorburg, dat als markstad bloeide tot in de derde eeuw. In Jeruzalem stichtte hij een nieuwe Romeinse kolonie, waarbij hij religieus verzet van de joden onder leiding van Bar Kochba met grof geweld liet neerslaan. Daarvoor werden gepaard gaande met grote eigen verliezen wel twaalf legioenen ingezet. De keizer verbood ook de besnijdenis van joodse mannen, dat voor hem als een barbaars en wreed gebruik doorging. Vele joden kwamen door toedoen van Rome om in de woestijn of trokken weg, waarmee de joodse diaspora een nieuwe fase inging.
*.
Architect.
In 125 liet Hadrianus het Pantheon geheel herbouwen. In Tibur (Tivoli) liet hij tussen 126 en 134 zijn lusthof Villa Hadriana bouwen.
*.
Verdedigingslinies.
Sinds de begintijd van het Romeinse Rijk hebben de keizers de veroverde gebieden afgegrendeld met verdedigingslinies tegen barbaren. Op de meest bedreigde punten waren al limes, versterkte grenzen, aangelegd: in Noord-Afrika, Syrië, Roemenië/Hongarije (Dacië), Duitsland, Nederland en Engeland - in de huidige benamingen. Voor Germania hadden de Romeinen sinds de dag in het Teutoburgerwoud in het jaar 9 weinig belangstelling meer. In 83 begon de afgrendeling met limes tussen de natuurlijke verdedigingslinies Rijn en Donau, van Rheinbrohl ten zuiden van Keulen naar de buurt van Regensburg, 550 kilometer lang en voorzien van minstens duizend wachttorens en honderden forten. De muren in Brittannië moesten nog worden gebouwd; daar werd nog te hard teruggevochten.
*.
tegen Germanen.
In Germania liet Hadrianus de limes versterken in 122 na Christus. Zijn opvolger Antoninus Pius zou de limes in 160 nog wat uitbreiden in oostelijke richting.
*.
tegen Picten en Scoten: Hadrianuswal.
In 122 gaf Hadrianus het startsein voor de aanleg van de Vallum Hadriani, de Hadrianuswal of Pictenmuur in het noorden van Britannia tegen de aanvallen van de Picten en Scoten (Schotten). Deze Hadrianuswal is circa 117 kilometer lang en loopt van het plaatsje Tynemouth, aan de monding van de Tyne dus, via Newcastle naar Solway Firth bij Carlisle aan de westkust. Deze limes in Caledonia bestonden uit drie verdedigingslinies: een stenen muur met een gracht ervoor, een wal met eveneens een gracht ervoor en zeventien castella, forten en wachttorens. De resten van een groot Romeins gebouw bij Vindolanda die archeologen recent hebben ontdekt, zouden deel geweest zijn van het persoonlijke hoofdkwartier van Hadrianus.
*.
Cultuur en muntslag.
DenariusIn de periode van Hadrianus en zijn opvolgers bereikt de portretkunst op Romeinse munten een hoogtepunt. Tijdens de Julisch-Claudische dynastie en Vespasianus werd de keizer vergoddelijkt, en het portret een ideaalbeeld. Na Trajanus vangt een realistische stijlperiode aan. Mogelijk waren de interesse van Hadrianus voor Griekenland en zijn vele reizen de aanleiding daartoe.
*.
Persoonlijk leven.
Reeds gedurende zijn opleiding als jongeman in Rome, had Hadrianus een grote bewondering voor de Griekse cultuur. Daarom liet hij naar Griekse gewoonte zijn baard staan, waarmee hij brak met de Romeinse mode van eeuwen. Op zijn reizen vergezelde zijn geliefde Antinous hem: een Griekse jongen van buitengewone schoonheid, die hij na zijn dood zelfs tot god verklaarde. Hadrianus is door latere schrijvers vaak verguisd voor zijn relatie met Antinous. Zijn huwelijk met Vibia Sabina was slecht. Dit leidde tot een affaire waardoor de geschiedschrijver Suetonius van het hof verwijderd werd.
*.
Opvolging.
Zijn huwelijk bleef kinderloos. In 136 adopteerde hij Lucius Ceionus Commodus als zijn zoon en opvolger - niet te verwarren met de latere keizer Commodus, zoon van Marcus Aurelius. Deze kreeg daarmee de naam Lucius Aelius Caesar. Hij leed aan tuberculose en overleed rond nieuwjaar 138. In 137 sloeg Hadrianus een samenzwering tegen hem neer van zijn aangetrouwde familielid Servianus en diens kleinzoon Fuscus. Met Commodus had Hadrianus waarschijnlijk de opvolging in twee generaties willen veiligstellen, want een dochter van Commodus was verloofd met een vijftienjarige gunsteling, Marcus Annius Verus, de latere Marcus Aurelius. Toen Commodus overleden was, adopteerde Hadrianus de gewaardeerde senator Antoninus in diens plaats, en vroeg hem op zijn beurt om de zoon van Commodus en Marcus Annius Verus te adopteren. Deze laatsten kregen de namen Lucius Aurelius Commodus en Marcus Aurelius Verus. Zo zorgde Hadrianus voor zijn opvolging door twee "goede" keizers, Antoninus Pius en na hem Marcus Aurelius.
*.
Overlijden.
Engelenburcht (Castel Sant'Angelo), het mausoleum van Hadrianus in Rome aan de TiberHadrianus stierf in zijn villa te Baiae en werd eerst in Puteoli begraven, maar later in de Tuinen van Domitia bij zijn onvoltooide mausoleum . Na voltooiing van zijn grafmonument de Engelenburcht (Castel Sant'Angelo) in Rome, werd hij door zijn opvolger Antoninus Pius gecremeerd en bijgezet met de as van zijn vrouw Vibia Sabina en zijn adoptief-zoon Lucius Aelius. In 139 keurde de Senaat op initiatief van Antoninus Pius, Hadrianus' opname onder de goden goed. Dit overigens zeer met tegenzin van de Senaat waarvan Hadrianus de macht had beknot. Hadrianus' decreten draaide men meteen terug en er werd als vanouds weer uit Rome bestuurd volgens het principe Roma imperat. In 145 kreeg Hadrianus zijn tempel op het Campus Martius (Marsveld) in Rome waarvan nog steeds zuilen staan.
*.
Gedicht Animula vagula blandula.
De Historia Augusta [25,5] schrijft aan de stervende Hadrianus dit gedicht toe, dat door zijn kwaliteit authentiek lijkt. Weinig korte gedichten hebben tot zo veel discussie geleid:.
animula vagula blandula,.
hospes comesque corporis,.
quo nunc abibis? in loca.
pallidula rigida nudula (nubila?) -.
nec ut soles dabis iocos.
*.
Vertaling:.
Zieltje, zwervertje, charmeurtje,.
gast en makker van het lichaam,.
waar ga je nu naar toe?.
Naar donkere, kille en mistige plaatsen.
en je grapjes zul je niet meer maken.
(zie Birley).
Een meer vrije vertaling klinkt als volgt: "Dierbaar teer en zwevend zieltje, metgezel van mijn lichaam, dat je gastheer was, je zult straks dalen naar die bleke, harde en kale oorden en afstand moeten doen van al je speelsheid van weleer".
*.
Vernoemd naar Hadrianus.
- de voornaam Adriaan, Adri, Ad, Aad is afgeleid van Hadrianus.
- Forum Hadriani, op de plaats van het huidige Voorburg.
*.
Literatuur: Birley, Anthony R. Hadrian the restless emperor, Routledge, London, 1997 (biografie).
Links:.
Primaire bronnen:.
Cassius Dio, Geschiedenis van Rome (Engelse vertaling op LacusCurtius).
Latijnse biografie van Hadrianus uit de Historia Augusta, met een een Engelse vertaling.
Secundaire bronnen:.
H.W. Benario, artikel Hadrian (A.D. 117-138), in DIR (2000).
Webstek gewijd aan Hardianus' geliefde Antinous.
Bar Kochba Artikel over de grote Joodse opstand ten tijde van Hadrianus.
Foto's Italiaanse site met foto's van de Engelenburcht.
*.
Roman:.
- Marguerite Yourcenar, Mémoires d'Hadrien (1951, Hadrianus' gedenkschriften) is een gefantaseerde autobiografie van Hadrianus, in de vorm van een reeks brieven aan zijn adoptief-kleinzoon Marcus, een van zijn opvolgers (de latere keizer Marcus Aurelius).
- Paul Claes, Psyche (roman), (2006), Hadrianus' Egyptische reis wordt beschreven met veel aandacht voor zijn gemoedstoestand. De keizer denkt na over de dood en het naderende einde van zijn relatie met Antinous.
*.
Beelden en iconografie van de keizer.
In de 19e eeuw viste men in de Londense Theems een gaaf beeld van de keizer op. Opgravingen in het Turkse Sagalassos in 2007 onder leiding van professor Marc Waelkens met een team van de KULeuven. brachten een enorm standbeeld en een keizerskop van Hadrianus aan het licht. De mooiste beeldencollectie staat opgesteld in het British Museum te Londen. Het museum bezit ook een papyrussnipper van een grotendeels verloren autobiografie van de keizer.
*.
Tentoonstelling:.
Tot 26 oktober 2008 is er in het British Museum een opmerkelijke tentoonstelling gehouden met beelden en artefacten over keizer Hadrianus.
*.
Links:.
(en) British Museum Londen: Bronzen kop van Hadrianus.
(en) Historia Augusta: Life of Hadrian.
(en) Hadrian, in: De Imperatoribus Romanis, An Online Encyclopedia of Roman Emperors.
(en) Munten van Hadrianus.
(en) Panorama van de Piazza di Pietra met wand van Tempel van Hadrianus, Rome Quicktime VR.
(en) Catholic Encyclopedia artikel.
(fr) Bibliografie.


Bronnen:
1.Afgeschermd, Wikipedia
2.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Dossier:
Pompeia Plotina
 
Pompeia Plotina1, geb. circa 701,1, ovl. (ongeveer 52 jaar oud) circa 1221,1.



Aantekeningen bij Pompeia Plotina.
Pompeia Plotina (circa 70 – circa 122) was keizerin van het Romeinse Rijk. Ze werd geboren in het Gallische Nemausus (het huidige Nîmes) en trouwde met Trajanus toen deze nog soldaat was. Zij weigerde aanvankelijk de titel Augusta toen Trajanus keizer werd, maar aanvaardde deze titel uiteindelijk toch zeven jaar later, in 105.
Plotina stond bekend als een integere vrouw. Haar grote liefde voor hun adoptieve zoon Hadrianus gaf aanleiding tot roddels waarvan de waarheid in twijfel getrokken mag worden. Wel was zij degene die het huwelijk tussen Hadrianus en Sabina arrangeerde.
Tenslotte speelde zij een belangrijke rol bij de troonopvolging door Hadrianus. Hadrianus was weliswaar de adoptieve zoon van Trajanus, maar hem was nooit de titel Caesar toegekend, dus was de troonopvolging niet vanzelfsprekend. Bij het sterfbed kon zij Trajanus eindelijk overreden zijn adoptieve zoon als opvolger aan te wijzen. Het is echter ook mogelijk dat zij de documenten onmiddellijk na zijn dood heeft laten vervalsen door de aankondiging van het overlijden enige dagen uit te stellen.
Zij stierf een natuurlijke dood tijdens het keizerschap van Hadrianus. Het jaar dat zij stierf varieert tussen de verschillende bronnen van 121, 122, 123 en 129.

tr.
met

Marcus Ulpius Traianus1, zn. van Marcus Ulpius Traianus en Marcia, geb. op 18 sep 531,1,1, keizer te Rome van 98 tot 117, ovl. (63 jaar oud) op vrijdag 8 aug 1171,1.

 



Aantekeningen bij Marcus Ulpius Traianus.
Marcus Ulpius Traianus (18 september 53 - 8 augustus 117), was keizer van Rome (98 - 117). Onder hem bereikte het rijk zijn grootste omvang. Hij was de tweede van de adoptiefkeizers en mogelijk de beste keizer die Rome ooit gehad heeft.
*.
Biografie.
Jeugd en opklimming naar de macht.
Trajanus was de zoon van M. Ulpius Traianus (ook bekend als Traianus Pater), een vooraanstaand senator en generaal uit een beroemd Etruskisch geslacht, de Ulpii. De familie had zich enige tijd na de Tweede Punische oorlog gevestigd in de provincie Baetica in Spanje en Traianus was slechts één van de vele bekende Ulpii, een geslacht dat nog lang na zijn dood zou voortduren.
Hij werd in de stad Itálica in Baetica geboren. Voor hij op zijn 46e jaar keizer werd, had hij al een lange militaire loopbaan achter de rug, waarin hij vooral in de moeilijkste gebieden, zoals de grens van de Rijn en de Donau, zijn sporen verdiend had. Hij nam deel aan de veldtochten van Domitianus tegen de Germanen. Toen deze keizer in 96 vermoord werd, was Trajanus een van diens belangrijkste legeraanvoerders. Dat maakte hem voor diens opvolger Nerva een aantrekkelijke beschermeling. Nerva was niet al te geliefd bij het leger, maar toen hij in de zomer van 97 Trajanus adopteerde en daarmee tot kroonprins maakte, verbeterden de betrekkingen met de legioenen aanzienlijk.
*.
Na Nerva's overlijden op 25 januari 98 kon Trajanus hem dan ook in alle rust opvolgen. De man die hem het overlijdensbericht bracht was Hadrianus en daarmee ontstond een vertrouwensrelatie die tot Trajanus' dood standhield.
De nieuwe keizer kreeg een warm onthaal bij het volk en maakte zich nog geliefder door een aantal gevangenen, die sinds Domitianus vastzaten, vrij te laten en een groot aantal bezittingen, die door Domitianus in beslag genomen waren, terug te geven. De senaat gaf hem zelfs de titel optimus, de beste.
*.
Dacische oorlogen.
Trajanus is het bekendst als veldheer. In 101 hield hij een strafexpeditie tegen het koninkrijk Dacië, dat onder Domitianus de Romeinen een aantal vernederende nederlagen had toegebracht. Trajanus leidde zijn troepen de Donau over en dwong na een jaar koning Decebalus zich te onderwerpen. Trajanus nam de hoofdstad Sarmizegetusa in. Zijn terugkeer naar Rome was een zegetocht. Hem werd de titel Dacicus Maximus verleend.
Decebalus zon op wraak en trachtte de andere naties ten noorden van de Donau tegen de Romeinen op te zetten. Trajanus keerde terug naar het gebied, liet een grote brug bouwen over de Donau en veroverde geheel Dacië (106). Hij lijfde het goudrijke gebied in als provincie en Dacië veranderde in Romes belangrijkste wingewest. De enorme goudvoorraad van 500 000 goudstaven van koning Decebalus werd in de Romeinse economie gepompt door giften aan het volk, door militaire schenkingen, aan de onzinnige overdaad van de spelen besteed en als basisfonds aangewend om Trajanus' grote Aziatische militaire avonturen te bekostigen. De hoofdstad Sarmizegetusa werd verwoest en Decebalus pleegde zelfmoord, zijn hoofd werd naar Rome gestuurd. Op de puinhopen van de oude hoofdstad werd een nieuwe stad gebouwd: Colonia Ulpia Traiana. De Daciërs werden goeddeels uitgeroeid - een van de weinige gebieden waar de Romeinen dit deden - en het gebied werd met Romeinse kolonisten herbevolkt. Rome wist nauwelijks de stabiliteit te handhaven omdat door het ontstane vacuüm de naburige Sarmaten het door oorlog verwoeste land in bendes teisterden.
*.
Uitbreiding naar het oosten.
Rond dezelfde tijd kwam er ook een einde aan het onafhankelijke koninkrijk van Nabatea. Bij testament was bepaald, dat bij de dood van de laatste koning het gebied bij het Romeinse Rijk zou komen. Zo ontstond Arabia Petrea, een provincie die het huidige Jordanië en een stukje Saoedi-Arabië omvatte.
*.
Periode van vrede.
De volgende zeven jaren heerste Trajanus als burger-keizer en werd er niet minder om gewaardeerd. In deze tijd had hij een briefwisseling met Plinius de Jongere, o.a. over hoe om te gaan met de christenen. Trajanus vond dat ze met rust gelaten moesten worden als ze maar niet al te opzichtig van hun geloof blijk gaven. Er werden veel gebouwen neergezet in deze tijd, zowel in zijn geboorteland Hispania als in Italië, o.a. het forum dat nog steeds bestaat in Rome.
*.
Grootste omvang van het rijk.
In 113 trok hij nog een laatste keer ten strijde, dit maal tegen de Parthen. De eeuwige twistappel Armenië was de aanleiding. Al sinds Nero's tijd hadden de Romeinen en de Parthen de invloed over Armenië gedeeld, maar nu zette de Parthische koning Osroes de door de Romeinen benoemde Exedares af, om hem te vervangen door Parthamasiris, een Parthische prins. Daarop trok Trajanus het land binnen, zette Parthamasiris af en lijfde het gebied in als de provincie Armenia. Daarna keerde hij zich tegen het Parthische Rijk zelf en veroverde eerst Babylon, dan Seleucia en uiteindelijk Ctesiphon in 116. Hij trok verder tot de Golfkust en maakte het op de Parthen veroverde gebied tot de nieuwe provincie Mesopotamia. Hij vond het maar niets dat hij al te oud was om in de voetsporen van Alexander de Grote te treden; maar trok toch Khuzestan binnen en veroverde Susa en zette Osroes af en verving hem door een stroman, Parthamaspates. Het Romeinse Rijk zou nooit meer zo ver oostelijk zijn macht laten gelden.
*.
Tijdens het bewind van Trajanus bereikte het Romeinse Rijk zijn grootste omvang. De muur die de noordelijke provincies van Britannia moest afschermen is later door Hadrianus verder naar het noorden herbouwd. In tegenstelling tot de muur van Trajanus is van deze muur nog heel veel van blijven staan (Muur van Hadrianus).
*.
Vanaf dit moment ging het bergafwaarts voor Trajanus. Er waren tegenvallers. Het fort van Hatra, achter zijn rug aan de Tigris, weigerde zich over te geven. Verder braken in Cyrenaica, Egypte, Syria en op Cyprus opstanden uit binnen de Joodse gemeenschappen (in later tijd aangeduid als de Kitosoorlog). Daarna kwam het ook in Mesopotamië tot een opstand en de gezondheid van de keizer ging achteruit. Laat in 116 verbleef hij in Cilicië en werd hij ernstig ziek. Hij leefde nog tot 8 augustus 117. Op zijn sterfbed droeg hij het keizerschap over aan Hadrianus (maar zie ook Pompeia Plotina), die al snel Mesopotamië maar teruggaf aan de Parthen, omdat het moeilijk te verdedigen was. Andere gebiedsuitbreidingen bleven voorlopig wel behouden.
*.
Trajanus nalatenschap.
Trajanus werd na zijn tijd gezien als een soort model-keizer. Iedere nieuwe keizer werd tot in de Byzantijnse tijd ingehuldigd met de bede felicitor Augusto, melior Traiano (moge hij gelukkiger dan Augustus en beter dan Traianus zijn).
In Roemenië is de naam Trajanus een vaak voorkomende naam.
*.
Bouwwerken van Trajanus:.
Dit is een Lijst van bouwwerken uit de tijd van de Romeinse keizer Trajanus (98-117). Een groot deel van de bouwwerken uit deze tijd is ontworpen door de beroemde architect Apollodorus van Damascus die vanaf 97 bij de keizer in dienst was. De lijst is nog niet compleet.
*.
Rome: Thermen van Trajanus, Forum van Trajanus, Basilica Ulpia, Zuil van Trajanus, Markten van Trajanus, Aqua Traiana, Circus Maximus (herbouw).
Portus: Haven van Trajanus.
*.
Overig: Boog van Trajanus (Ancona); Fontein van Trajanus (Efeze); Boog van Trajanus (Benevento); Brug van Trajanus; Via Traiana; Haven van Ancona.
Dacische Oorlogen.
*.
Links:.
(nl) G. Meire, De relatie van de keizers Claudius, Nero en Trajanus met de Italische steden. Een onderzoek van epigrafisch en historiografisch materiaal, diss. Universiteit Gent, 1998.
(en) H.W. Benario, art. Trajan (A.D. 98-117), in DIR (2003).


Bronnen:
1.Afgeschermd, Wikipedia

Dossier:

Lucius Vibius Sabinus
Lucius Vibius Sabinus1,2, geb. circa 541,2,1,2, ged. 1,1,2, Consul suffectus in 97, ovl. (ongeveer 46 jaar oud) circa 1001,2,1,2.

tr.
met

Salonia Matidia2 (Matida), dr. van Gaius Salonius Matidius Patruines en Ulpia Marciana, geb. in 682,2,2, augusta (=keizerin) in 112, ovl. (ongeveer 51 jaar oud) in dec 1192,2.

Uit dit huwelijk 3 dochters:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Vibia*95     1 1 
2 Vibia*75  †136  612 1 
3 Vibia*85  †136  511 0 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen
2.Afgeschermd, Wikipedia

Coert Coenders
Coert (Conrades) Coenders, geb. te Dokkum [Fr] circa 1417, ovl. (ongeveer 59 jaar oud) te Groningen [Gr] in 1476.

tr. (resp. ongeveer 26 en ongeveer 22 jaar oud) te Dokkum [Fr] in 1443
met

Ode (Odilia) Lichtvoet, geb. te Dokkum [Fr] circa 1421, ovl. te Groningen [Gr].

Uit dit huwelijk 3 zonen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Hendrick Coertsz*1445 Dokkum [Fr] †1511 Groningen [Gr] 661 4 
2 Johan Coertsz*1443 Dokkum [Fr] †1496  531 3 
3 Albert Coertsz*1449 Dokkum [Fr] †1500 Groningen [Gr] 512 0 

Sulpia Praetextata
Sulpia (Sulpicia) Praetextata1, geb. circa 301,1.

tr.
met

Marcus Licinius Crassus (Macrus Licinius Crassus) Frugi1, zn. van Marcus Licinius Crassus Frugi en Scribonia, geb. circa 211,1,1, consul in 64, ovl. (ongeveer 46 jaar oud) circa 671 Hij wordt terecht gesteld1.

Uit dit huwelijk 2 zonen:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Lucius Vibius*54  †100  461 3 
2 Lucius Calpurnius Piso Frugi*60     1 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Lucius Calpurnius Piso Frugi Licinianus
Lucius Calpurnius Piso Frugi Licinianus1, geb. circa 601,1,1.

tr.
met

Lepida .

Uit dit huwelijk een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Calpurnia     0 0 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Quintus Sulpicius Camerinus Peticus
Quintus Sulpicius Camerinus Peticus1, geb. circa 3 BC1,1,1, Consul suffectus in 46, procos. Afr. in 54, ovl. (ongeveer 69 jaar oud) in 671,1.

tr.
met

Nn 1.

Uit dit huwelijk een dochter:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Sulpia*30     1 2 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Nn
Nn 1.

tr.
met

Quintus Sulpicius Camerinus Peticus1, zn. van Quintus Sulpicius Camerinus en Nn, geb. circa 3 BC1,1,1, Consul suffectus in 46, procos. Afr. in 54, ovl. (ongeveer 69 jaar oud) in 671,1.

Uit dit huwelijk een dochter:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Sulpia*30     1 2 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Quintus Sulpicius Camerinus
Quintus Sulpicius Camerinus1, geb. circa 34 BC1,1,1, consul in 9 BC, ovl. (ongeveer 25 jaar oud) in 9 BC1,1.

tr.
met

Nn 1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius Camerinus*-3  †67  691 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Nn
Nn 1.

tr.
met

Quintus Sulpicius Camerinus1, zn. van Quintus Sulpicius Rufus en Nn, geb. circa 34 BC1,1,1, consul in 9 BC, ovl. (ongeveer 25 jaar oud) in 9 BC1,1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius Camerinus*-3  †67  691 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Quintus Sulpicius Rufus
Quintus Sulpicius Rufus1, geb. circa 70 BC1,1.

tr.
met

Nn 1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-34  †-9  251 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Nn
Nn 1.

tr.
met

Quintus Sulpicius Rufus1, zn. van Quintus Sulpicius Rufus en Nn, geb. circa 70 BC1,1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-34  †-9  251 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Quintus Sulpicius Rufus
Quintus Sulpicius Rufus1, geb. in 105 BC1,1.

tr.
met

Nn 1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-70     1 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Nn
Nn 1.

tr.
met

Quintus Sulpicius Rufus1, zn. van Quintus Sulpicius Rufus en Nn, geb. in 105 BC1,1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-70     1 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Quintus Sulpicius Rufus
Quintus Sulpicius Rufus1, geb. circa 145 BC1,1,1, ridder.

tr.
met

Nn 1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-105     1 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Nn
Nn 1.

tr.
met

Quintus Sulpicius Rufus1, zn. van Quintus Sulpicius Rufus en Nn, geb. circa 145 BC1,1,1, ridder.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-105     1 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Quintus Sulpicius Rufus
Quintus Sulpicius Rufus1, geb. circa 180 BC1,1,1, senator.

tr.
met

Nn 1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-145     1 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Nn
Nn 1.

tr.
met

Quintus Sulpicius Rufus1, zn. van Quintus Sulpicius Rufus en Nn, geb. circa 180 BC1,1,1, senator.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-145     1 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Quintus Sulpicius Rufus
Quintus Sulpicius Rufus1, geb. circa 220 BC1.

tr.
met

Nn 1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-180     1 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen

Nn
Nn 1.

tr.
met

Quintus Sulpicius Rufus1, zn. van Quintus Sulpicius Rufus en Nn, geb. circa 220 BC1.

Uit dit huwelijk een zoon:1

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
1 Quintus Sulpicius*-180     1 1 



Bronnen:
1.Genealogie van Bernd Josef Jansen, BJ Jansen
')}