Hgv. 20 november  2024.

"Den ouden Damster toren...."

In 1834 wordt de oude Damster toren van de Nicolaikerk met een hoogte van 44 meter afgebroken en vervangen door de huidige. Het is niet de eerste toren van Appingedam. De eerste kerktoren die rechts tegen de kerk werd aangebouwd, is in 1557 afgebroken wegens bouwvalligheid. Een oude gevelsteen in een binnenmuur in het raadhuis herinnert hieraan.
In juni 2022 tot slot is de huidige toren uit 1835 gerestaureerd waarbij stadsbeiaardier Adolph Rots de beiaard heeft bespeeld bij de opening.

In een nostalgische opwelling beklimt de toenmalige burgemeester mr. S. Reynders de trappen van de kerktoren in 1834 en schrijft een monoloog. Het gedicht wordt opgenomen in de Groningsche Volksalmanak van 1837. Hij noemt het:
'Mijn Afscheids-bezoek aan den ouden toren van Appingedam'.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 18 november  2024.

Een Damster in de oorlog. 
Voor eten in een nachtboot naar Lemmer.

Het is november 1945. De hongerwinter staat voor de deur. De uit Borgsweer afkomstige Loete van der Laan en zijn vrouw Foktje Musch wonen nu in Den Haag. Er is weinig meer te eten. De mensen zijn afhankelijk van de gaarkeukens en dat is geen vetpot. Dus wordt besloten het 6-jarig zoontje Bennie van der Laan naar Friesland te sturen. Ben van der Laan woont tegenwoordig in Appingedam. Hij vertelt na 80 jaar zijn verhaal op 86-jarige leeftijd.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De boot Jan Nieveen van Amsterdam naar Lemmer.

Hgv. 13 november 2024.

Genealogie van 
Van der Laan
Oterdum/Amsweer

Ben van der Laan uit Appingedam heeft een artikel ingezonden over Evert Jans van Oterdum. Waarbij het met name gaat over 'De oorsprong van de familie genealogie Oterdum/Amsweer van het geslacht Van der Laan'
Je vindt het artikel in het menu 'Genealogie' bij 'Laan, van der'.
Verder is ook een complete genealogie toegevoegd over
'Genealogie van Van de Laan, afstammelingen van Evert Jans van Oterdum'
Klik op de blauwe tekst om het artikel direct te openen.

Hgv. 7 november 2024.

De tragedie in de Kroonpolder

De afgelopen dagen ben ik bezig geweest de artikels over de tragedie in de Kroonpolder, waarbij de familie Ebels is geliquideerd verder uit te werken. Reden hiervoor is met name omdat ik in mijn spam-box een e-mail ontdekte van Aya Crébas met het verzoek zijn artikel 

“Levensverhaal Johannes Adamus Crébas en de lege doofpot van Gerard Olinga”

 van 4 mei 2022 te publiceren. 

Daarnaast schoot het mij te binnen dat er onder mijn bestanden ook nog een verhaal voorkomt met de titel 

“Nieuw-Beerta in de Tweede Wereldoorlog, het drama Ebels in de Kroonpolder, de reddingspogingen, de moord en de berusting”, 

geschreven voor Frits Ebbens (april/juni 2021).

Beide verhalen zijn erg lang, respectievelijk 26 en 127 pagina’s. Het eerste artikel is geredigeerd door René van Rijn. Bij het tweede artikel is alleen de interpunctie en de opmaak flink door mij aangepakt om het voor de website beter leesbaar te maken. De tekst (oorspronkelijk) in een Word-document komt bij overname op een website nu eenmaal totaal anders bij de lezer over. Aan de tekst zelf is echter vrijwel niets aangepast, behalve dat de alinea’s duidelijker zijn gemaakt. De hoofdstukken ‘Interviews’, ‘Wie was wie in 1945’, ‘Boerderijen en renteniershuizen van de familie Ebels 1930-1950, van west naar oost’, de ‘Afkortingen’ , ‘Literatuur’ en ook ‘Bezochte sites op internet’, zijn verplaatst naar het eind van het eigenlijke verhaal. (Ze staan dus oorspronkelijk in dezelfde volgorde aan het begin van het artikel). Deze onderdelen maken het grootste deel van het bestand uit, waardoor het eigenlijke verhaal nu beter tot zijn recht komt.

Tot slot heeft het artikel dat op 21 mei 2014 door mij is geschreven, 

" Tragedie in de Kroonpolder"

een sterke update ondergaan en is een tweede artikel 

" De Epiloog van de Doofpotbewakers"

toegevoegd door de webmaster. 

Zélf heb ik geen enkele conclusie getrokken uit de gebeurtenissen die de familie Ebels en alle andere personen in de Kroonpolder zijn overkomen.

Je vindt alle deze verhalen in het menu ‘Menu 'Wereldoorlogen'’ onder ‘Kroonpolder’.  

Hgv. 2 november 2024.

Damster Typen: De Piet Geezen ook wel Juttemoas of Bohemers genoemd

Hgv. 2 november 2024. Ook dit keer heeft Ben van der Laan uit Appingedam een verhaal ingezonden van Wildervanck de Blécourt uit 1950. Voorzover ik me kan herinneren is dit de eerste keer dat er een verhaal op www.nazatendevries wordt gepubliceerd volledig in het Gronings dialect. Ook nu gaat het weer over Damster Typen: 
bijzondere types uit Appingedam dus, zonder foto's of afbeeldingen.

Klik hier om het verhaal te lezen.

Hgv. 31 oktober  2024.

De kerk en de pastorie
 van Weiwerd

De vorige keer heb je uitvoerig kunnen lezen over de teloorgang van het dorp Weiwerd. Vandaag gaan we uitvoeriger in over de voormalige kerk en de pastorie van Weiwerd. Over de geschiedenis daarvan en de ondergang van de kerk en de pastorie is redelijk het een en ander bekend.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

LAAT OOK EENS EEN ​BERICHT ACHTER IN HETGASTENBOEK
Dan weet ik waarvoor ik dit doe

Klik hier....

Hgv. 28 november  2024.

De geschiedenis van Weiwerd
Een gebed met een einde

Weiwerd (Gronings: Waaiwerd) is een grotendeels afgebroken radiair wierdedorp in de streek Oosterhoek in de gemeente Eemsdelta. Net als Heveskes en Oterdum heeft het dorp plaats moeten maken voor de grote industriële uitbreiding van Delfzijl, maar de verwachtingen zijn nooit gehaald en toch is er van het dorp weinig meer over. Het contrast met het ernaast gelegen industriegebied is groot. Volgens de laatste plannen moet het een gebied voor startende ondernemingen worden. Het voormalige dorp heeft nu de bestemming bedrijventerrein.
Weiwerd ligt bij het industriegebied Oosterhorn ten zuiden van het Chemiepark Delfzijl, waarvan het wordt gescheiden door het Oosterhornkanaal in het westen en de Oosterhornhaven in het noordwesten en noordoosten. Ten oosten van het dorp ligt het terrein van Dow Chemical, eerder Upjohn, ten zuidoosten een waterzuiverings- installatie en ten zuidwesten het gehucht Geefsweer. De N362 loopt ten zuidwesten van het dorp, over het tracé van de oude spoorlijn Zuidbroek - Delfzijl van de NOLS.

Klik hier om het hele verhaal te lezen

Dit was Weiwerd......

Hgv. 23 oktober  2024.

De Marktpleinkerk, Grote Kerk of
Sint Vituskerk te Winschoten

De plaats Winschoten is vermoedelijk in de Middeleeuwen ontstaan op het hoogste punt van een zandrug die loopt van Meeden naar Wymeer in Duitsland. Rond 1270 wordt nabij de plek waar het riviertje de Rensel de oude heerweg van Münster naar Groningen kruist een romano-gotische bakstenen kerk gebouwd. De kerk, van het type enkel langs-schip, is waarschijnlijk gebouwd met behulp van de Cisterciënzer monniken van de abdij Corvey aan de Weser.

De van oorsprong katholieke kerk wordt vanaf de Reformatie in 1594 als protestantse kerk gebruikt. De laatste pastoor, Gerardus Weemhof, gaat over tot de gereformeerde confessie en wordt zo de eerste predikant. Als hij in 1612 overlijdt, wordt zijn lichaam in de kerk begraven op de plaats van het voormalige altaar.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 21 oktober 2024.

d'Olle Witte:
de kerktoren van Winschoten

De bij de Marktpleinkerk behorende klokkentoren staat op 23 meter van het kerkgebouw. De in roodbakkende Groninger klei opgetrokken toren is later gebouwd dan de kerk (vermoedelijk in de 15e eeuw, elders wordt ook 13e eeuw genoemd) en in fasen verhoogd tot 41 meter. De toren dankt zijn naam aan de witte bepleistering die hij van 1856 tot 1931 heeft gehad. Oorspronkelijk zijn er twee luidklokken uit 1773 en 1826. Bij de restauratie van de toren in 1930-1931 is de bouwvallige spits vervangen door een achtkantige lantaarn met koepeldak, ontworpen door de gemeentearchitect Derk Bolhuis. Sinds mensenheugenis is de betrekkelijk lage toren uitgerust geweest met een puntdak zoals dat op oude ansichten (zie foto rechts) nog mooi is te zien

Klik hier om het
 hele verhaal te lezen

d'Olle Witte tussen 1900 en 1910.

Hgv. 14 oktober 2024.

Damster Typen: 
Boas Joap

Dit verhaal van ​Jacob Herman Wildervanck de Blécourt speelt zich af rond 1880 en gaat over een zekere Boas Joap. Wat zijn echte naam is geweest weten we niet. Hij verdient zijn geld voor zijn grote gezin met het verhuur van kamers, vooral aan scheepsjagers, maar is vooral politieman. Notaris Wildervanck de Blécourt vertelt in dit verhaal zijn herinneringen uit die tijd aan Boas Joap en hoe het er in vervlogen tijden aan toe ging in Appingedam.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De voormalige rechtbank van Appingedam 
is nu een Grand Café Restaurant.

Hgv. 9 oktober 2024.

De Damster Jeuden

Gisteren is een artikel geplaatst over Mr. Drs. Jacob Harmen Wildervanck de Blécourt. Op het einde van zijn loopbaan en vlak voor zijn dood in Velp (1950) heeft hij een aantal verhalen geschreven over Damster Jeuden: Joden uit Appingedam. Het zijn de herinneringen aan de tijd dat hij daar notaris is geweest. Je vindt de verhalen in het menu Joodse gemeenschap onder 'Appingedam'. 

Klik hier om naar
 het menu 'Joodse gemeenschap' te gaan

Hgv. 8 oktober  2024.

Notaris Mr. drs. Jacob Harmen Wildervanck de Blécourt

Notaris Mr. drs. Jacob Harmen Wildervanck de Blécourt, geboren 19 oktober 1862 te Appingedam en overleden 21 juni 1950 te Velp, woont in het laatste gedeelte van de 19e eeuw in Appingedam. Hij is een zoon van Mr. Lucas Wildervanck de Blécourt en Wilhelmina Tresling. Hij en zijn vrouw zijn begraven op de begraafplaats aan de Wierde in Appingedam. Zijn praktijk als notaris bedrijft hij in de oude gemeentesecretarie in de Wijkstraat. Dit pand is gebouwd in 1845 voor notaris mr. S. Reynders eerder burgemeester van Appingedam (1834-1843).
De notaris vertrekt later uit Appingedam (plus minus (1896) naar Almelo, later Bloemendaal en vestigt zich tenslotte als rustend advocaat in Velp, vanuit deze woonplaats (1950) heeft hij vele artikelen geschreven over zijn vroegere plaatsgenoten, de Damster Jeuden, en de Damster Volkstypen. Deze verhalen zijn deels onbekend gebleven bij de Damster bevolking en nooit gebundeld uitgegeven.
Een aantal van deze verhalen zijn ingezonden door Ben van der Laan te Appingedam en worden op www.nazatendevries geplaatst.

Klik hier om 
het hele verhaal te lezen

Mr. Drs. Jacob Harmen Wildervanck 
de Blécourt en zijn echtgenote
 Heilena Alberts

Hgv. 6 oktober 2024.

De kantongerechten 
van Zuidbroek en Winschoten

- Het Kantongerecht Zuidbroek is van 1838 tot 2001 een kantongerecht in Zuidbroek geweest. Het wordt gesloten vlak voordat in 2002 de kantongerechten als zelfstandig gerecht worden opgeheven. Het gerecht is gevestigd in een gebouw uit 1883, een van de eerste ontwerpen van W.C. Metzelaar. Zuidbroek is een kanton der 3de klasse geweest.
- Het kantongerecht Winschoten is tot 2002 een van de kantongerechten in Nederland. Het kanton Winschoten ontstaat in 1811. De stad wordt aangewezen als zetel van een vrederechter. Bij de invoering van de kantongerechten in 1838 wordt het uitgebreid met het opgeheven kanton Pekela. Het is het eerste kanton van het arrondissement Winschoten.

Klik hier om 
het hele verhaal te lezen

Het voormalige kantongerecht te Zuidbroek.

Hgv. 4 oktober  2024.

Een van de eerste Damster Joden, genaamd Joest Muesken de Joede

Een van de eerste vermeldingen van Joodse inwoners in de stad Appingedam, ditmaal in eigentijdse stukken, gaat over ene Joest Muesken de Joede en zijn echtgenoot Rachel, zijn kinderen en familieleden.
Rond het jaartal 1499 zou Joest in Praag geboren moeten zijn. Hij heeft er lange tijd gewoond, want zelf geeft hij aan dat hij “aldaer noch alle sine vruntschap woenafftif is”.
Vanuit zijn geboorteplaats is hij destijds vertrokken naar Duitsland, waarschijnlijk als rondreizend koopman, ook is het mogelijk dat hij er zich gevestigd heeft als een zogenaamde Tafelhouder. Dit is in die tijd iemand die geld voorschiet tegen een onderpand. Een tweetal steden, waar hij geruime tijd als zodanig werkzaam is, zijn nog te achterhalen, als bewijs dienen hiervoor enkele paspoorten die hij bij zich heeft bij zijn komst in Appingedam.

Klik hier om 
het hele verhaal te lezen

Hgv. 2 oktober  2024.

De Petruskerk in de verkoop

De 13e-eeuwse kerk op een kavel van 4730 vierkante meter wordt in de week van 2 september 2024 te koop gezet. De makelaar, Reliplan, die kerken en o.a. kloosters aanbiedt om er bijvoorbeeld een woning van te maken, geeft aan dat het object geschikt zou zijn om seniorenwoningen naast de kerk te bouwen. Echter, de kerk staat op een eeuwenoude wierde en rond de kerk liggen oude graven en grafzerken. Kan dat zomaar? Op dit moment is de kerk in handen van een Amsterdamse investeerder. De tekst op de pagina van Reliplan liegt er aanvankelijk niet om: “Wellicht woonzorg waarvan de kerk onderdeel is? Senioren woningen met de kerk als middelpunt? Er is ruimte genoeg!” Dit schrijft regioadviseur Noord-Nederland Wilt Meendering van Reliplan. Volgens hem, zo lezen we, is er naast de kerk plaats voor zes tot acht woningen.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De Petruskerk te Woldendorp. Foto: (c)Jur Kuipers

Hgv. 30 september  2024.

De Petruskerk van Woldendorp

Een artikel over de kerk van Woldendorp staat sinds 18 februari 2009 op deze website. Gezien de recente ontwikkelingen rond de verkoop van de kerk is het artikel herschreven en belangrijk aangevuld met gegevens en foto's, ook van de zerken in de kerk.
We zijn nu ook bezig met een artikel over de verkoop van de kerk, waarover veel commotie is ontstaan.
Wellicht is het een goed idee om het vernieuwde artikel eens te gaat lezen om een goede indruk te krijgen in de historie van het gebouw op de wierde aan de rand van het dorp.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De Petruskerk te Woldendorp. Foto: (c)Jur Kuipers

B e l a n g r ij k !

Aanpassingen

De laatste tijd zijn er veel aanpassingen aan de website gedaan. Veel artikels en verhalen kunnen nu beter bekeken worden op een desktop computer (pc met beeldscherm) of een laptop. Als voor een artikel een * staat, is het helemaal bijgewerkt. Ook is het steeds meer mogelijk de website te bekijken op een telefoon (GSM, smartphone). Houd je telefoon in de breedte, dan kun je het artikel nog beter lezen. Bedenk wel dat alles er wel een beetje anders uitziet dan op een computer. De website is in de eerste plaatst gemaakt en bedoeld voor een computer! Ervaar je problemen met de website? Laat het weten middels een E-mail sturen naar de webmaster.
Opmerking: van 10 tot en met circa september worden er geen nieuwe artikel geplaatst.
 We gaan er even tussenuit.

LAAT OOK EENS EEN ​BERICHT ACHTER IN HETGASTENBOEK
Dan weet ik waarvoor ik dit doe

Klik hier....

Hgv. 9 september  2024.

De Sint Laurentiuskerk van Baflo

De kerk van Baflo ligt aan de Kostersgang 8 en is een van de oudste kerken in de provincie Groningen. De kerk ligt met een vrijstaande toren op een verhoogd kerkhof. Het gebouw wordt beheerd door de Protestantse Gemeente Baflo.
Waarschijnlijk is er van de huidige kerk een voorganger geweest, welke in de 8e eeuw nog gesticht is door Liudger. Baflo is een van de proosdijen in de Ommelanden geweest waarvan wordt aangenomen dat deze teruggaan op de kerkstichtingen van Liudger. De kerk is oorspronkelijk gewijd aan de heilige Laurentius. Keizer Hendrik III schenkt de kerk aan de bisschop van Münster.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De Sint Laurentiuskerk met losstaande toren van Baflo.
Foto: (c)Jur Kuipers.

Hgv. 4 september  2024.

Stad van Slag
Wereldoorlog in de stad Groningen:
beredeneerd feitenoverzicht

Kor Feringa zond een verslag over de 'Stad van Slag', over de 'Wereldoorlog in de stad Groningen', een beredeneerd feitenoverzicht.

Het verslag geeft een korte, duidelijke weergave van de omstandigheden tijdens de Tweede Wereldoorlog in de stad Groningen.

Het is daarmee een duidelijke en mooie aanwinst voor deze website.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 3 september 2024.

De kerk van Engelbert

Al vroeg in de 13e eeuw wordt Engelbert genoemd als een kerspel, een parochie behorend tot het bisdom Utrecht. Na de ontginning van het gebied vestigt zich hier een kleine gemeenschap die er een kleine zaalkerk bouwt. De grenzen van de parochies Engelbert, Middelbert en Noorddijk vormen ook de grens tussen de bisdommen Utrecht en Munster.
Het patroonaatsrecht valt onder de ‘persona’ van de Groningse Sint Maartenskerk. Het patronaatsrecht is in de vroege middeleeuwen het recht om een voorstel te mogen doen voor de benoeming van een pastoor van een parochie. Dat voorstel moet dan nog wel door de bisschop bekrachtigd worden.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De kerk van Engelbert.
 Foto: (c)Jur Kuipers.

Hgv. 30 augustus  2024.

Fokko en Syfke Geert Musch, postkantoorhouders

Aan de Hoofdweg 79 in 't Waar is iets aan de hand. Postkantoorhouder Fokko Musch heeft een rustdag en zijn kantoor is gesloten, maar in het knusse grijze huisje ligt zijn vrouw Grietje Haan in een van de slaapkamers in de bedstee en verwacht haar eerste kind. Fokko heeft de vroedvrouw al laten waarschuwen die inmiddels al druk doende is het geboorteproces te begeleiden. Fokko Musch is op donderdag 3 Juni 1897 in Scheemda gehuwd met Grietje Haan uit Nieuwolda, de dochter van Cornelis Haan en Anje Plinsenga.

Klik hier om het
 hele verhaal te lezen

Hgv. 29 augustus  2024.

Loete van der Laan (1898-1945), hoofdwachtmeester

Op 22 september 1898 wordt er in het dorpje Borgsweer, destijds behorende bij de gemeente Termunten, een kind geboren in de boerenwoning van Berend van der Laan en Antje Landman. Zijn ouders geven hem de naam van Loete, hij is tot dan het tweede kind van genoemde Berend en Antje. Eerder is er ook een zoon met de naam Evert geboren. Loete brengt zijn jeugd door in het landelijke gelegen dorpje Borgsweer en gaat in Termunterzijl naar de openbare lagere school van hoofdmeester Van der Veen. In het dorpje is niet veel vertier en het enige vervoermiddel is de fiets, die nog voorzien is van een carbidlantaarn. In de familie van der Laan worden nog enkele kinderen geboren en uiteindelijk wordt het kleine huisje bewoond door vader en moeder Berend van der Laan en Antje Landman en de zonen Evert, Loete, Rijntjo, Jan en Arent, ook worden er nog twee dochters geboren namelijk Antje en Trientje. Dus tezamen wonen er in het kleine huis 9 personen

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 27 augustus  2024.

Kobeetjedraai over het Termunterzijldiep

Kobeetjedraai is de naam van een voormalige draaibrug die vernoemd is naar boer Hendrik Jans Kobeet die op Lalleweer heeft gewoond. Op bijna dezelfde plek ligt nu een houten voetganger/fietsbrug met dezelfde naam. De brug ligt ter hoogte van Lalleweer over het Termunterzijl, als verbinding tussen Borgsweer en Woldendorp en wordt vroeger hoofdzakelijk gebruikt door de boeren die aan de weerszijden van het Termunterzijldiep wonen en daar hun werkterrein hebben.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 25 augustus  2024.

De Walfriduskerk van Hellum

De parochie dateert van 1295, wanneer Ebbo Menolda goederen geeft ten behoeve van een kerkstichting. Ook al is er in de loop van de tijd veel gewijzigd, in het huidige gebouw is nog een en ander herkenbaar uit de begintijd, zoals de koorsluiting en het benedendeel van de toren. In verhouding tot de kerk lijkt de smalle toren, die niet bij de schipmuren aansluit, hierdoor in opzet eerder uit een oudere periode te stammen.
De lotgevallen van de kerk na circa 1450 tot diep in de 18e eeuw zullen beïnvloed zijn door leden van het geslacht Rengers, die sinds 1395 de borg Menolda in bezit krijgen en na de Reformatie de collatie bezitten. In 1939 is in het koor een ingang gebroken.

Klik hier om 
het hele verhaal te lezen

De Walfriduskerk van Hellum in de winter.
 Foto: (c)Jur Kuipers.

Hgv. 13 augustus  2024.

De Personeelsvereining
 van Strokartonfabriek 'De Eendracht'

"Het bekende Damster bedrijf ‘De Strokartonfabriek De Eendracht’ gaat in 2006 ter ziele, wat een grote klap is voor de werkgelegenheid in Appingedam. Deels is dit veroorzaakt door wanbeleid, ondeskundigheid en een doorlopende wisseling van eigenaren. Zo’n 300 werknemers met een vaste baan komen zonder werk te zitten.

Hoe het ook zij, de schrijver van dit artikel heeft van 1954 tot ongeveer 1968 gewerkt in dit bedrijf, met leuke herinneringen. Mijn werkzaamheden vangen aan op 17 jarige leeftijd in de functie van leerling bankwerker/ onderhoudsmonteur." (Ben van der Laan)

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 12 augustus  2024.

Jeugdherinneringen aan Appingedam

"De sfeer in die tijd is gemoedelijk en lang niet zo gehaast als nu. Er heerst veel meer armoede onder de bevolking, maar de industrie en het onderwijs zijn veel uitgebreider. Hierdoor hebben veel inwoners werk in hun eigen woonplaats. De Brons motoren fabriek aan de Farmsumerweg produceert scheepsmotoren die je heden ten dage nog steeds tegen komt in veel coasters en binnenschepen. De woonhuizen aan de Farmsumerweg worden in die tijd veelal bewoond door de werknemers van Brons, die een bepaalde status hebben onder de bevolking".

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De Bronsfabriek aan het Damsterdiep, 
in bedrijf tussen 1907 en 2004.

Hgv.  11 augustus  2024.

Neithard Fuchs 
van Schweinhaupten tot Foxhol

..."​​In de tijd van Nittert Fox ridder is er nog geen sprake van het gehucht Foxhol waardoor het moeilijk is om de exacte plaats van de slag aan te wijzen. Deze plaats zal dan in een reconstructie van de oude wegen terug te vinden moeten zijn. Tegenwoordig is dat bij het kruispunt (Korte-)Groninger weg – (Korte-)Borgweg. Hier is ook de aansluiting op de O.L. Vrouwenlaan, waar de ridder Fox volgens het verhaal zijn laatste adem uitblaast. Deze laan, voor 1800 als De-onze-lieve-Vrouwenlaan, verwijst hier naar een Mariakapel nabij het uithof Grangia bij de huidige molen De Hoop. Het dorp Foxhol, zoals wij dat nu kennen, is vanaf dit kruispunt meer westelijk gelegen en duidelijk van latere datum (1600) dan 'De Borch' wegen (1100/1200) (dijk) Woldweg / Borgweg"....

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Warns: Monument ter herdenking aan de 
Slag bij Warns in 1345 - 'Liever dood dan slaaf'. Foto: Bouwe Brouwer, 2 augustus 2005. Licentie: Creative Commons.

Hgv. 8 augustus  2024.

Broerstraat herinnert aan 
Groningse Franciscanen

De tentoonstelling ‘De nieuwe kleren van Franciscus’ in De Oosterpoort heeft niet alleen Franciscus van Assisi weer tot leven gewekt maar ook zijn Groningse volgelingen. Omstreeks 1245, zo’n twintig jaar na het overlijden van Franciscus, sticht de naar hem genoemde orde een klooster in de stad. En in 1401 sluiten de begijnen van het Olde Convent zich aan bij de Derde Orde van Franciscus. Aan de Franciscanen of Minderbroeders herinnert nu weinig meer dan de naam Broerstraat.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 3 augustus  2024.

Het verhaal van de streek 
Knoef of Knuif aan 
het Termunterzijldiep

Het streekje waar we het over hebben heet 'De Knoef' ook wel 'De Knuif' genaamd. Tussen het landelijke streekje Lalleweer en Wagenborgen bestaat hier nog leven. Even achter de waterkering staat een 'Wit Hoeske', eenzaam en verlaten in het wijde landschap. Van dit 'Wit Hoeske' is weinig bekend en er bestaat zover bekend geen foto van. Toch is hier leven te bespeuren, er staat namelijk een heugelijk feit te wachten op deze stralende dag, de geboorte van een kind. De bewoners van het knusse huisje zijn Jan Musch en zijn echtgenote Anna Edens. Het zijn de ouders van de schrijver van dit verhaal.

Klik hier om 
het hele verhaal te lezen

Het Hoogholtje over het Termunterzijldiep

Hgv. 2 augustus  2024.

Evert Arents van der Laan en Rijntje Berends Stuit in Woldendorp

Evert Arents van der Laan trouwt Rijntje Berents Stuit op 27 mei 1868 te Termunten. Evert is dan 27 jaar, geboren te Wagenborgen en Rijntje is 24 jaar en is geboren te Nieuwolda. Bij het huwelijk is Evert boerenknecht en Rijntje dienstmeid. De ouders van Evert zijn Arend Pieters van der Laan, arbeider en Elizabeth Everts van der Laan. De ouders van Rijntje zijn Berend Jans Stuit en Trijntje Siepkes Meijer (arbeidster). Twee maanden (.....) later op 17 juli 1868 wordt aan de Zwaagweg in Woldendorp een dochter geboren die de naam Trijntje meekrijgt.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Foto: Zwaagweg te Woldendorp

Hgv.  1 augustus  2024.

De Borgweerster familie
Van der Laan

Op 3 februari 1873 staat in een arbeidershuisje aan de Zwaagweg in Woldendorp een blije gebeurtenis te gebeuren. Hier wonen de boerenarbeider Evert Arents van der Laan en Rijntje Berends Stuit. Zij verwachten hun derde kind. Evert is werkzaam op de boerderij ‘Reydewoldt’ bij boer Bosker. Het is geen vetpot en om enigszins rond te komen, verbouwt hij zijn eigen groente en fruit en houdt er een koe, een varken en kippen op na. Evert is een zwijgzame, zeer vrome man en is vaste kerkganger in de Hervormde kerk van Woldendorp. Zijn vrouw komt uit de Stuitenfamilie die zijn oorsprong grotendeels heeft in de ‘Stutenstreek’ in Woldendorp.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 29 juli 2024.

Verborgen oorlogsverleden
van de familie Dreves

Evert Vos: "​Ik zit in een fase waarin mijn familiegeschiedenis wederom tot leven komt. Al veel langer heb ik het idee, een sluimerend gevoel, dat er nog geheimen ondergronds voortleven. In januari 2024 ben ik op zoek gegaan naar het graf van Aike Dreves, de jongste broer van mijn oma die op negentienjarige leeftijd een einde aan z’n leven heeft gemaakt. Hij sympathiseert met de NSB, al dan niet onder druk gezet door zijn vader, maar blijkt de gevolgen daarvan niet te kunnen dragen. Hij hangt zichzelf op. Op de begraafplaats van Bourtange wordt hij begraven. Het graf is inmiddels geruimd. De plek waar hij begraven heeft gelegen, heb ik gevonden en bezocht. Ik doe nog verder onderzoek om hem postuum alsnog een stem te geven".

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 27 juli  2024.

Jan Albert Sichterman en het Sichtermanhuis

Jan Albert Sichterman neemt net als zijn vader Galenus Sichterman dienst in het leger, maar op zijn 23-ste brengt hij in een duel zijn tegenstander om het leven. Om de gevolgen te ontlopen meldt hij zich aan bij de VOC, en in 1716 vertrekt hij als onderkoopman naar Indië. Hij krijgt daar een functie als onderkoopman in Bengalen. Daar trouwt hij in 1721 met Sibylla Volkera Sadelijn, dochter van de latere directeur van Bengalen, Jacob Sadelijn, de onderdirecteur van Bengalen. Ze krijgen acht kinderen, die naar Nederland worden gestuurd voor hun opvoeding.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 22 juli 2024.

Spaanse griep in Scheemda

Het laatste jaar van de Eerste Wereldoorlog, 1918, kenmerkt zich door schaarste aan levensmiddelen en grondstoffen. Aan alles is gebrek en levensmiddelen zijn op de bon om de verdeling zo eerlijk mogelijk te laten verlopen. In een bericht van de landbouwcommissie te Scheemda worden aardappelleveranciers opgeroepen hun partijen aan te melden en “wanneer geen voldoende partijen worden opgegeven, dan moet worden overgegaan tot vordering”, aldus administrateur Van der Steeg. Middels een bekendmaking in de krant krijgen de Scheemders te horen welke levensmiddelen in de komende week te krijgen zijn. Dat is in oktober. Twee maanden later is de situatie sterk verslechterd en lezen we over brandstofschaarste en ‘regeringskool’, raapknollen en wortelen die worden verstrekt.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 20 juli  2024.

De Wedderwegkerk te 
Oude Pekela

De Hervormde kerk van Oude Pekela, gebouwd in 1683-1685 en is gelegen aan de Hendrik Westerstraat 114 in Oude Pekela. De kerk is een Rijksmonument, nr. 31949. Het is een zaalkerk en is in 1783 oostwaarts verlengd. De toren dateert uit 1804. De kerk is inwendig met een tongewelf gestukt. De kansel komt uit het einde van de 17de eeuw. Het orgel uit 1865 en is gemaakt door P. van Oeckelen & Zonen, in 1993 door Mense Ruiter Orgelmakers gerestaureerd. Als in 2000 bij een storm het haantje van de toren vliegt, wordt duidelijk dat een restauratie van kerk en toren nodig zijn. Dat is in de daarop volgende jaren dan ook gebeurd. Op 10 december 2004 wordt de kerk weer in gebruik genomen. Sinds de vorming van de Protestantse Gemeente Oude Pekela, eind jaren 2000, heet dit kerkgebouw "Wedderwegkerk".

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De Wedderwegkerk met links het graf van onderwijshervormer Hendrik Wester. 
Foto: (c)Jur Kuipers.

Hgv. 18 juli 2024.

De kerk van Overschild

In juli 2024 wordt de fundatie van de kerk aangepakt. De geconstateerde aardbevingsschade heeft dusdanig huis gehouden dat het noodzakelijk is de fundering te versterken.
Daartoe wordt de hele kerk maar liefst anderhalve meter opgetild om daarna een aantal meters boven de grond te zweven. De scheuren in de 45cm dikke muren zijn niet meer te negeren. De schade is tien jaar geleden al vastgesteld, maar nu pas wordt de schade aangepakt. De kerk komt op speciale aardbevingsisolatoren te staan. Dat zijn eigenlijk twee halve fruitschalen met een schijf ertussen die de schok van een beving opvangen. Bij een beving kan de onderkant bewegen, terwijl de bovenkant stil blijft staan.
Om de hele operatie door te voeren is de oude kerk als het ware aan de onderkant boven de fundering doorgezaagd. Daarna wordt het gebouw met vijzels opgetild en komt het tijdelijk op 29 ijzeren palen te staan.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 15 juli  2024.

De kruiden van
Jacoba Maria Wortelboer

Oude Pekela: Volgens haar reclame worden de kruiden bereid volgens een aloud recept van haar voorouders en zijn ze tot nu toe een beste huismiddel tegen vele ‘ongesteldheden en mogen ze in geen huisgezin ontbreken.
Door het gebruik van deze kruiden hebben duizenden sinds 1881 baat gevonden: slechte spijsvertering, trage ontlasting, gebrek aan eetlust, maagstoornissen, hoofdpijn, slijmhoest, gallijden, koortsigheid, influenza, ‘gevatte’ koude, enz.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 13 juli   2024.

Boerderij Ten Have in Scheemda
met een eeuwenoude waterput

De ronde put, met een diameter van 1 meter is opgetrokken geweest van oude kloosterstenen en daaraan is te zien dat het om een middeleeuwse put moet gaan. Het is al honderden jaren niet meer in gebruik, want de put is gedempt met zand en daarover hebben de lemen vloeren van de boerderijschuur gelegen.
De huidige boerderij is gebouwd in 1871, op de plek waar eerder een voorganger heeft gestaan die mogelijk is gebouwd in 1801, zo laat een oud muuranker vermoeden dat door de familie wordt bewaard. De boerderij mag dan betrekkelijk jong zijn, het boerenerf dateert al uit de middeleeuwen en vanaf die tijd moeten er al diverse opeenvolgende boerderijen hebben gestaan.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De waterput in 2012. Foto: (c)Jan P. Koers, Scheemda

Hgv. 27 juni  2024.

De kerk van Westernieland

Omstreeks het jaar 1000 duikt het dorp in de geschriften op onder de naam Mariaburen, behorende bij de parochiana Sancte Petri (Pieterburen). De oudste vermelding van de naam Westernieland dateert van 1447. In die tijd wordt ook wel gesproken van ‘Mariaburen in den Nijenlanden’. Bewoners spreken over Nijlandt. Om verwarring te voorkomen met het dorp Nijlandt bij Roodeschool wordt het dorp Westernieland genoemd. De schrijfwijze is vaak veranderd: 1687 Westernylandt, 1697 Wester Nijelande, 1786 Westernielandt, 1806 Westernyland, 1810 Westernieland.

Klik hier om 
het hele verhaal te lezen

De kerk van Westernieland. Foto: (c)Ju r Kuipers

Hgv. 23 juni  2024.

Dood- en begrafenisplechtigheden rond 1880

In vroeger jaren is het in de provincie Groningen een algemeen gebruik (vóór 1880, red.), om, wanneer iemand is gestorven, zijn lijk afteleggen, dat is te ontkleden, te reinigen en vervolgens, in een hemd gewikkeld, op stro te leggen.
Zodra de lijkkist gereed is, volgt het maken van het henekleed. Daarvoor worden de buurvrouwen (noaberwieven) uit de kluft op het heneklaid verzocht, dat is ze worden uitgenodigd, om het hene- of doodkleed (lijkwade) te komen maken. Is de overledene een vrouw, dan is ook het af- en in de kist leggen hun werk; bij een man worden daartoe de mannelijke buren, in de regel ten getale van zes, geroepen. 

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 18 juni 2024.

De Nicolaaskerk van Den Andel

Verscholen ligt de 13e-eeuwse zaalkerk van Den Andel op een verhoogd kerkhof, hij dringt zich niet bepaald op aan zijn omgeving. Als je niet goed oplet, rijd je er zo aan voorbij. De laat romaanse stijlkenmerken zijn goed af te lezen aan de oostelijke topgevel. Twee smalle spitsboogvensters werden dichtgezet, maar hun omtrekken zijn nog altijd goed herkenbaar. De oostgevel is behoorlijk aangetast; bij reparaties door de jaren heen werden verschillende soorten baksteen gebruikt. Ter hoogte van de koorgrens zijn aan beide zijden de sporen van een laag venster zichtbaar. In de westwand bevindt zich een sobere classicistische ingang uit 1710. Gelukkig werd een sloopvergunning voor de kerk van Den Andel in 1989 (!) geweigerd.

Klik hier om 
het hele verhaal te lezen

De Nicolaaskerk en toren van Den Andel. 
Foto: (c)Jur Kuipers.

Hgv. 15 juni 2024.

Ritueel bij het bouwen van een huis rond en vóór 1880

Wanneer een boerenplaats, molen, huis enzovoort gebouwd of voor een deel vernieuwd wordt en de dag nadert, waarop de gebinten moeten worden opgericht, dan verzoekt de eigenaar van het gebouw zijn familie, buren en vrienden hem te helpen richten. Dit richten gaat nog altijd gepaard met een zekere feestelijkheid, ofschoon niet meer zoveel als in vroegere jaren. Zodra de eigenlijke arbeid is afgelopen, wordt er midden op de kap van het gebouw een meiboom geplaatst, bestaande uit een spar met een dwarslat. Aan het ene einde van de lat hangt een stuk hout in de vorm van een schink (ham), aan het andere een fles, terwijl de top van de boom gevormd wordt door een palmstruik of althans door een met palm versierde groene tak.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 12 juni 2024

De kerk van Sellingen

De kerk van Sellingen is een vroeggotisch kerkgebouw in Oost-Groningen en is gebouwd circa 1300. De kerk staat aan de Torenstraat nummer 12 en is een Rijksmonument (nr. 37455). De kerk (of een voorganger van het huidige gebouw) komt echter al voor op de aanvulling op een lijst van kerken van de Abdij van Corvey (1150), die in de 13e eeuw is opgetekend. In de twintiger jaren van de 20e eeuw worden laatgotische schilderingen in de kerk ontdekt, onder meer afbeeldingen van Sint-Christoffel en Sint-Margareta. Opmerkelijk is dat de schilderingen gesigneerd zijn, wat niet gebruikelijk is geweest in die tijd, met 'broeder Jan van Aken' en 'Johannes'. Het dak van de kerk bestaat deels uit holle en bolle dakpannen, ook monniken en nonnen genoemd. De dakruiter is in 1858 op de kerk aangebracht. Eerder heeft de kerk een vrijstaande klokkenstoel gehad. De aanbouw is pas in de 20e eeuw gebouwd.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 9 juni 2024

Buurschap, kluften
en gilden rond 1880

In de provincie Groningen wordt in het verleden, door de verspreid wonende bevolking op het platteland het buurschap, dat is onderlinge betrekking tussen de naaste buren van een streek, in hoge eer gehouden. Niet alleen staat in verschillende omstandigheden en bij verschillende werkzaamheden de ene buur de anderen ten dienste, maar bij alle buitengewone gebeurtenissen, zowel van vrolijke als treurige aard, worden de naaste buren met de naaste familieleden op één lijn gesteld. Zo behoren zij, evenals deze, bij bruiloften en begrafenissen, bij boeldagen en richtfeesten, tot de genodigden en slechts bij erge onenigheid zijn de buren soms hun verplichtingen jegens elkaar uit het oog te doen verliezen

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Het noaberbouk van Beersterhoogen

Hgv. 8 juni 2024.

De geschiedenis van Eenrum

Eenrum ligt op een kleine kwelderrug tussen de meer oostelijk op een langgerekte kwelderrug gelegen dorpenrij Winsum-Obergum-Baflo-Rasquert-Warffum-Usquert en de voormalige tijdens de late Middeleeuwen verzande boezem van stroomgeul de Hunze. Eenrum kent waarschijnlijk een continuïteit in de bewoning sinds de Romeinse Tijd en is ontstaan als een agrarische nederzetting op een wierde of terp met een structuur bestaande uit een ringweg en radiale paden. Deze dorpsstructuur levert in samenhang met de deels historische bebouwing en de grotendeels vrije ligging van de wierde in het open land een beeld op van zodanige historisch-ruimtelijke waarde dat aanwijzing van de kom van Eenrum als beschermd dorpsgezicht gerechtvaardigd is.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Hgv. 5 juni  2024.

De Sebastianus en Fabianus kerk
van Eenrum

In Eenrum komt er, evenals dat bij andere plaatsen het geval is geweest, na de gezegende arbeid van Liudger een houten kerkje tot stand. De eerste stenen kerk verrijst ca. 1100. Die stenen moeten helemaal uit het Eifelgebied komen, want het is tufsteen, vulkanisch gesteente. Omstreeks 1250 wil men een grotere kerk. Gelukkig zijn er nu de monniken van Aduard die het materiaal voor de kloostermoppen voor het opscheppen hebben. Aan de oostkant van het tufstenen kerkje worden drie traveeën (travee is een kerkdeel met gewelf) opgebouwd, met aan de westkant een tijdelijke afsluiting. Vervolgens is de tufstenen kerk afgebroken. Met afgebikt tufsteen en nieuwe baksteen komt het westelijk deel (eveneens drie traveeën) tot stand. Er komt dan tevens een lage vrijstaande toren aan de noordkant. Tot 1594 is de kerk gewijd geweest aan Fabianus en Sebastianus.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

Preekstoel en dooptuin in de kerk. 
Foto: (c)Jur Kuipers

Hgv. 3 juni 2024.

De toren van Eenrum

Eenrum heeft „zoo een hoogen toren, dat hij den schipperen voor een bake verstrekt" schreven van Heussen en van Rhijn in hun in 1724 verschenen werk ‘Oudheden en gestichten in Groningerland’. Is de toren in vorige eeuw voor de scheepvaart een baken geweest, daarna vervult hij deze functie voor de toerist. In geheel Hunsingo is dit majestueuze bouwwerk waar te nemen. Hij is 48 meter hoog, elders wordt een hoogte van 50 meter beschreven.

Klik hier om het 
hele verhaal te lezen

De majestueuze toren van de Sebastianus en Fabianus kerk van Eenrum. Foto: ©Jur Kuipers