Dit is een foto van de vooroorlogse draaibrug bij Lalleweer de zogenaamde Kobeetjedraai. De naast de brug gelegen boerderij is op deze foto ook goed zichtbaar. Foto ingezonden door Ben van der Laan.
Kobeetjedraai is de naam van een voormalige draaibrug die vernoemd is naar boer Hendrik Jans Kobeet die op Lalleweer heeft gewoond. Op bijna dezelfde plek ligt nu een houten voetganger/fietsbrug met dezelfde naam. De brug ligt ter hoogte van Lalleweer over het Termunterzijl, als verbinding tussen Borgsweer en Woldendorp en wordt vroeger hoofdzakelijk gebruikt door de boeren die aan de weerszijden van het Termunterzijldiep wonen en daar hun werkterrein hebben.
In 1870/1871 is de Kobeetjeklap veranderd in een draaibrug. In 1885 is het beweegbare gedeelte van de brug vernieuwd en het vaste gedeelte hersteld. In 1901 vindt de aanbesteding plaats voor het opruimen van de houten draaistoel en het daarvoor in de plaats maken van een nieuwe stenen draaipenant. De werkzaamheden aan het vaste gedeelte van de Kobeetjedraaibrug zijn samen met het verruimen van het kanaal uitgevoerd in de jaren 1913/1914.
In 1872 vindt de aanbesteding plaats voor het bouwen van een Brugwachterswoning bij zowel de Wartumerklap te Termunterzijl als bij de Kobeetjedraai.
De brug in de Tweede Wereldoorlog
Op 20 oktober 1939 dient kapitein J. van Mill, hoofd van Bureau Voorbereiding Vernielingen, bij het bestuur van het Waterschap Oldambt een verzoek in om toestemming te verlenen, tot het aan brengen van voorzieningen en het verrichten van werkzaamheden daartoe, aan de draaibrug over het Termunterzijldiep, 900 meter Z.W. ten Z van Lalleweer. De voorzieningen zullen moeten dienen, om de brug ter eventuele vernieling voor te bereiden en bestaan uit het boren van twee gaatjes, doorsnede 1 centimeter in de neutrale lijn van elk der langsliggers van het draaibare.
Het tragische van bovenstaand verzoek is dat in het rapport van de gevechtshandelingen op 10 mei 1940, opgemaakt door de 1ste luitenant A.R.Kars, wordt vermeld dat de Kobeetjedraai niet is voorzien van een springlading. Hij heeft opdracht gegeven aan een smid uit Borgsweer de brug te vernielen. De brugas en liggers worden doorgebrand, zodat om ongeveer 10.30 de brug voor alle verkeer vernield is. De smid is Berend Buurma uit Borgsweer, voor wie dit feit geen persoonlijke gevolgen heeft gehad.
De reden voor de vernieling van de brug is dat eventuele Duitse troepen er dan geen gebruik van kunnen maken om door te stoten naar Woldendorp. De aan het Termunterzijldiep wonende Jan Musch brengt met zijn roeiboot mensen over naar de overzijde van het diep. Later hebben de Duitsers de roeiboot met de passende naam van Koppelstock tot zinken gebracht.
De draaibrug is na de oorlog hersteld in het kader van de ruilverkaveling en in 1951 is het stenen landhoofd aan de zuidoostzijde in de oude toestand herbouwd.
Het einde van de brug
Op 16 mei 1966 wordt het einde van Kobeetjedraai ingeluid en wel met een brief van het Ministerie van LNV afd. Cultuur technische Dienst, directie Provincie Groningen. Die schrijft aan het waterschap dat in het kader van de voorbereiding ‘Woldendorp’ de geprojecteerde weg vanaf de Klapsterweg richting west wordt verlengd tot de boerderij van de heer Amsinga, waardoor de brug zou kunnen vervallen. Daar de brug, behoudens door de heer Amsinga ook gebruikt wordt door de landbouwers J. Knol en R. Hommes dient hiervoor een oplossing te worden gevonden. Met de heer R. Hommes kan in het kader van de ruilverkaveling door een toedeling een oplossing worden gevonden. Voor de heer Knol is dit niet mogelijk. Voorgesteld wordt te trachten deze grond aan te kopen of te compenseren.
In de periode 1966 t/m november 1971 vinden de voorbereidingen plaats voor de besluitvorming tot onttrekking van de Kobeetjedraaibrug aan het verkeer. Provinciale Staten moeten uiteindelijk beslissen. Bij brief aan het College van Gedeputeerde Staten d.d.30 november 1971 dienen de heren D. en B. Knol een bezwaarschrift in, waarin zij het College dringend verzoeken de voorgenomen onttrekking van de Kobeetjebrug aan het openbare verkeer geen doorgang te laten vinden. Bij brief van
7 december 1971 dienen B. Knol en K. Greydanus een bezwaarschrift in; 64 personen betuigen bijval aan deze brief.
Restanten van de oude brughoofden bij Lalleweer. Foto: B.J.L. van der Laan, 31 mei 2020.
Hoe de brug aan zijn naam is gekomen
Perdokstille, Perdoksklap, Kobeetjesdraai, Koegeltjesdraai, of de geschiedenis van hoe een brug over het Termunterzijldiep aan haar naam is gekomen.
Wanneer rond 1600 het Termunterzijldiep wordt gegraven, zijn er natuurlijk ook bruggen nodig. Deze bruggen liggen of lagen over het Termunterzijldiep ten zuiden van Lalleweer. Waarom daar nou net een brug zul je denken? Wel de reden is eenvoudig: de boeren daar bezitten land aan beide zijden van het diep. Over een van deze bruggen gaat dit artikel.
Kobeetjedraai is tegenwoordig een hoogholtje. Foto: B.J.L. van der Laan.
Perdokstille
De eerste naam van de brug, Perdokstille, is vernoemd naar de toenmalige bewoner van de boerderij, Jan Hindricks Paradox, geboren omstreeks 1659 en overleden op 27 mei 1700. Het is de boerderij waar Tonnis Amsinga heeft gewoond. Deze Jan Hindricks Paradox wordt beschouwd als de stamvader van de familie Perdok. Bij de doop van zijn jongste kinderen wordt Jan Hindricks Jan Paradoc genoemd. Later worden enkele van zijn kinderen Perdox, Perdocks of Perdoc genoemd, iets wat in die tijd vrij normaal is. Pas in begin 1800 is onder Napoleon besloten dat iedereen die nog geen achternaam heeft, er een moet kiezen en dat achternamen altijd van vader op kind zullen overgaan. De kinderen van Jan Paradox die gedoopt zijn in de Hervormde Kerk in Borgsweer zijn: Derk Aijsses (1696) en Jantjen (1692).
Perdoksklap
In 1798 wordt besloten dat in plaats van de totaal versleten Perdokstille een nieuwe klapbrug moet worden gebouwd over het Zijlvest Kanaal dichtbij de Termunterzijl (zo heet het Termunterzijldiep in die tijd). De gebruikte materialen zijn o.a. eikenhout, greenhout en ijzerwerk. Aannemer is Ties Jans van de Meeden. Aanneemsom: achtienhonderdnegentig gulden. Zo wordt Perdokstil Perdoksklap en sinds de laatste tijden Kobeetjedraai (Hoogholtje).
Bronnen:
Foto's en tekst: B.J.L. van der Laan, Appingedam.
Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorgvuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe.
