Afb. links: Duivelsroosters in Borger.
Van oorsprong is het kerkhof de hof rond de kerk. Het is omsloten door een lage muur of soms een sloot of gracht met één of meerdere ingangen. Op het kerkhof laat de kerk mysteriespelen (afgeleid van het Latijnse ministerium of 'dienst') opvoeren, men houdt er kermis op de dag van de herdenking van de kerkwijding en op die van de heilige aan wie de kerk is gewijd en men houdt er markten. Kortom, het kerkhof is de aangewezen plek voor grote bijeenkomsten.
Met het begraven op de kerkhoven ontstaan ook de problemen. Het gebruik van de grond direct rond de kerk verschilt weinig van daarbuiten. Mensen laten hun er hun vee grazen, laten er hun was drogen en spelen er hun spelen. Daarnaast is grafschennis niet ongewoon. Tegen dit laatste worden 'dodenlantaarns' ingesteld, die 's nachts hun licht laten schijnen over het kerkhof. Tevens dienen ze voor het weghouden van de dolende zielen die geen rust hebben gevonden. Tegen het vee wordt een ander middel ingesteld: het kerkhofrooster. Dit is een ondiepe put bedekt met een rooster, vergelijkbaar met de huidige wildroosters. Met name de varkens die op het het kerkhof rondlopen en wroeten in de aarde, richten grote schade aan.
In de Middeleeuwen ontstaat bij de mensen de vrees voor het Vagevuur en de Duivel. De Duivel wordt destijds veelal voorgesteld met hoorns en bokkepoten. Mocht de Duivel het kerkhof willen betreden, dan zal hij met zijn poten blijven steken in het rooster. Al snel raakt de naam duivelsrooster ingeburgerd.
Door zijn ligging tussen de profane en de kerkelijke wereld, is het rooster een stukje niemandsland. In Schagen zal hiermee de neutrale positie van de kiezers worden getoond. Omdat de roosters de grens aanduiden tussen kerk en wereld, zijn vermoedelijk de meeste kerkhofroosters bij de komst van Prins Willem van Oranje opengebroken, waarmee de grens tussen kerk en wereld aldus wordt opgeheven.
Roosters of restanten van roosters zijn er verder nog in Ruinerwold (Dr.) en Delden (O). Gezien hun zeldzaamheid zijn deze roosters op de monumentenlijst geplaatst.
Foto boven: De duivelsrooster achter de kerk te Havelte.
Oorspronkelijke auteur: René ten Dam (versie 23 juli 2009).
Referenties/bronnen:
Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorg-vuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe.
Hoogeveen, 23 aug. 2009.
|
