Voorhuis boerderij Hermans Dijkstra te Midwolda. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.

Het visitekaartje van de Oldambtster boerderij is ongetwijfeld de overbekende boerderij Hermans Dijkstra in Midwolda. Prachtig staat de mooie witte gevel in de zomermaanden te pronken te midden van het weelderige groen van erf en slingertuin. Het is bijna 30 jaar eigendom van een stichting en de boerderij heeft nu, met z’n museale inrichting, een horecabestemming. Het is een plek die veel mensen voor hun feesten, partijen, diners, overnachtingen en trouwerijen weten te vinden. En nu en dan is er zelfs vraag naar een uitvaart vanuit de grote boerenschuur.

Onlangs is het team van ‘Andere Tijden’ langs geweest bij de boerderij voor opnamen voor de TV serie ‘De aarde beeft’, maar daarover gaat het nu niet. Nu is de vraag wat er over de historie van de boerderij is te vertellen. In het boerderijenboek gaan de bewoners terug tot maar liefst 1556 en in die tijd staat er al een boerderij op dezelfde plek. Van die boerderij weten we verder niets, maar dat zal een van het van het type ‘langhuis’ zijn geweest: een stenen voorhuis met een lage lange veeschuur. Veeteelt speelt in die tijd een veel belangrijker rol.

Vanaf 1687 tot het overlijden van de laatste eigenaar Pieter Reint Hermans Dijkstra in 1994 is de boerderij het bezit van slechts twee families. Na enkele generaties Tiddens wordt de boerderij in 1832 eigendom van Pieter Reint Buurma, de betovergrootvader van de laatste bewoner.

Volgens het kadaster uit die tijd is dat een boerderij met voorhuis en daarachter een grote golfschuur. De slingertuin is dan nog gewoon weiland en tuin. Pieter Reint Buurma en Ludewea Engelkens trouwen in 1831 maar komen niet op de boerderij van zijn ouders in Oostwold, maar kopen in Midwolda een eigen boerderij, die van Tiddens. Ook al het boerengerei en de paarden moeten ze kopen, want Tiddens heeft kort tevoren alles op een boeldag verkocht.       

Pieter Reint Buurma en Aaltje Land, Berend Kunst 1857. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.

Pieter Reint en Ludewea krijgen in 1834 dochter Auwina Buurma. Ludewea overlijdt vijf jaar later. In 1842 hertrouwt Pieter Reint met Aaltje Land. In 1857 worden ze beide door Berend W. Kunst geportretteerd. Prachtig crayonportretten zijn het, waarop Aaltje in al haar rijkdom met gouden oorijzer en sieraden staat afgebeeld. Grappig is, dat we van haar ook een foto hebben als ze op hoge leeftijd is en ook daar draagt ze nog hetzelfde oorijzer met stiften en voorhoofdsplaat, het rijke sieraad van de boeren stand.

Vrijwel zeker heeft Pieter Reint, als hij met haar trouwt, haar ook meteen een modernisering van het woonhuis in het vooruitzicht gesteld. Geld speelt geen rol. Dat komt in de champagnejaren met scheppen binnen, zo weten we uit het kasboek dat Pieter Reint heeft bijgehouden.

Foto links: Overstekende dakranden, tijdens restauratie 2020. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.

Het oude sobere woonhuis uit de 18e eeuw wordt afgebroken en een nieuw voorhuis met twee pronkkamers en een centrale deur met stoep komen er voor in de plaats. Het is het voorhuis dat we nu kennen met zijn overstekende dakranden en wit bepleisterde gevels. In de stoep worden als blijvende herinnering hun namen en het jaartal 1858 aangebracht. Ook de aanleg van de slingertuin dateert uit die tijd.

In 1877 gaat de boerderij over naar kleinzoon en naamgenoot Pieter Reint Hermans die kort tevoren is getrouwd met Tetje Detmers uit Meeden. Ook nu weer wordt de boerderij gerenoveerd. Vanaf de brandmuur van het in 1858 gebouwde voorhuis wordt de ruim 100 jaar oude schuur helemaal gesloopt.

Alvorens men met de bouw van de nieuwe schuur begint, wordt het woonhuis met twee slaapkamers verlengd en krijgt de verlengde voorgang zijn stukwerkversiering. De versiering van nieuwe dakgoten wordt aangepast aan de oude en de nieuwe muren gepleisterd. Van buiten kun je van de verlenging dus niets meer zien, maar in de gang laat een niet te verhelpen scheur zien waar beide bouwdelen samen zijn gevoegd.

ingekraste vlotmerken in boerderij Hermans Dijkstra. Foto: Jan P. Koers.

Er is geld in overvloed en hergebruik van voormalige gebinten is dan ook niet aan de orde. De schuur krijgt een lengte van 50 meter, een traditionele lange koegang en bij de achtergevel de stalling voor een stuk of 10 paarden. Het hout van de gebinten is iets rechthoekig met afgeschuinde hoeken, is van grenenhout en voorzien van een hele reeks ingekraste vlotmerken. Dat is heel kenmerkend voor Oostzeehout met als stapelplaats de zeehavens van Riga in Estland en Klaipeda in Litouwen (zie foto hierboven). In boerderij Blauwestadhoeve, drie jaar later gebouwd, vinden we precies hetzelfde hout.

Auwina Hermans overl. 1919 en Derk Doeko Dijkstra, foto 1917 digitaal AI bewerkt. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.

Wat ook leuk is om te weten, is, dat bij de verbouwing in 1877 gebruik is gemaakt van bakstenen uit Oostwold waar Siert van der Molen aan het Koediep een steenfabriek heeft gehad. Lekker dicht bij huis en misschien zijn de stenen wel door het Koediep naar de boerderij gebracht. We weten dat omdat in één van de bakstenen nog een stempel is gedrukt met de letters SvdM (Siert van der Molen).

Het enige wat misschien nog rest van de voormalige boerderij, zijn de tegels met de blauwe stenen die zijn aangebracht in een van de kelderruimtes. Zulke tegels worden niet meer in het midden van de 19e eeuw gemaakt en moeten van de oude boerderij zijn.

Tegels in de kelder 18e eeuw. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.

Nadat de stichting het van de in 1994 overleden Pieter Reint Hermans Dijkstra geschonken krijgt, wordt de boerderij in de jaren 1998-2002 volledig gerestaureerd. Samen met de enerverende familiegeschiedenis, de stukwerkversiering uit 1877 en de toegevoegde jugendstil ornamentatie van 1905 is het een boerderij met veel historie.

Jugendstil 1905. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.

Restauratie 1998-2002. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.