www.NatenDeVries.nl
Dit artikel is
beschikbaar gesteld
door de
Rijksdienst voor
Cultureel Erfgoed.
De drie godenbeelden op de
Korenbeurs van Groningen zijn er slecht aan toe geweest.
Gelukkig zijn Mercurius,
Neptunus en Ceres nu gerestaureerd. Ook hun bronsgroene kleur is hersteld.
Niets is wat het lijkt. In een Romeinse
tempel loop je opeens een supermarkt binnen. En brons is vermomd zink. De
buitenkant van de Korenbeurs in Groningen is zojuist gerestaureerd. Vooral het
herstel van de drie godenbeelden van zink heeft speciale aandacht gevraagd.
Mercurius, Neptunus en Ceres staan er weer bronsgroen bij. Net als in de
negentiende eeuw.
Door RCE, Mieke van Bers
Vanaf het
hoogste deel van
de voorgevel
kijkt Mercurius
over het marktplein uit
Mercurius pronkt weer op de top
van het fronton en Neptunus en Ceres flankeren in wit gemarmerde nissen de
entree. Aan het eind van vorig jaar zijn de drie godenbeelden teruggeplaatst.
Daarmee
is de restauratie van de Korenbeurs van Groningen voltooid. De oorspronkelijke
kleuren van het rijksmonument zijn teruggebracht en het zink van de beelden is hersteld
en voorzien van een bronsimitatie.
De Korenbeurs is prominent gesitueerd aan de
kop van de Vismarkt, voor de Akerk, in de binnenstad van Groningen. Het rijksmonument
uit 1865 is de derde graanbeurs op deze plek en heeft tot in de jaren tachtig
van de vorige eeuw als zodanig dienstgedaan.
Groningen is al in de middeleeuwen
bekend als handelsstad van graan. De handel concentreert zich dan in de buurt
van de Akerk en de Noorderhaven. Vanuit de ommelanden wordt het graan naar de
stad verscheept, waar het op de beurs op monster wordt verhandeld.
De graanpakhuizen in Groningen zijn
nu veelal tot woningen verbouwd. En de Korenbeurs is sinds 2000 een supermarkt.
De buitenkant is ongeschonden bewaard gebleven, met uitzondering van de
dakbedekking. Het zinken dak is ooit door bitumen vervangen.
De Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed heeft in het restauratieproces begeleiding geboden
aan de gemeente, eigenaar, architect, aannemer, kleuronderzoekers en
zinkrestaurator. Naast het analyseren van de verf betreft dit ook het
voorafgaande onderzoek en het maken van gemotiveerde afwegingen voor het
herstel.
De Rijksdienst heeft het bouwhistorische onderzoek kunnen ondersteunen
met een overzicht van bronnen over het rijksmonument, archiefonderzoek en
uitwisseling van kennis. Hierbij is dankbaar gebruikgemaakt van ieders
expertise.
In de grote, lichte ruimte voor het keuren van de graanmonsters huist nu een supermarkt.
Klassiek front
Deze graanbeurs naar ontwerp van de stadsbouwmeester Johannes van Beusekom, is een klassiek en tegelijkertijd ook modern gebouw. Het voorste deel is voorzien van een tempelfront met zandstenen zuilen. Dit klassieke front staat in contrast met de transparante achterbouw.
Voor vernieuwende bouwwerken heeft de architect gekeken naar voorbeelden zoals het Crystal Palace in Londen van Joseph Paxton uit 1851 en het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam van Cornelis Outshoorn uit 1864. Onder invloed van de industriële revolutie komen er nieuwe bouwmaterialen op de markt, die ook in de beurs verwerkt zijn. Gietijzer is in Nederland in eerste instantie in nieuwe gebouwtypes gebruikt, zoals spoorwegstations, fabriekshallen, watertorens en tentoonstellingsgebouwen. Maar ook in aloude beursgebouwen.
In de hal aan de achterkant van de Korenbeurs herkennen we het vrijwel geheel doorzichtige Crystal Palace en Paleis voor Volksvlijt
Deze hal is vijftig meter lang. Er staan veertien gietijzeren kolommen en het dak wordt door zogenoemde polonceau-spanten gedragen, ook van ijzer.
Aan de bovenkant heeft de bakstenen hal een hoge lichtstraat met een zee aan glas. Deze grote, lichte, droge, overdekte ruimte is nodig voor het keuren van de graanmonsters. De lichtstraat wordt ook boven door klassieke zuiltjes met kapitelen gedragen, vervaardigd van het nieuwe gietijzer. Ze zijn geverfd in een zandsteenkleur om het oude bouwmateriaal te imiteren. Van Beusekom wil van de vernieuwing nog niet te veel laten zien aan de buitenkant. Ook in het neoclassicistische voorste deel van het gebouw zijn traditionele materialen zoals zandsteen en brons geïmiteerd met nieuwe materialen als geverfd gietijzer en gegoten zink. Bijvoorbeeld de zandsteenkleurige tandlijst. Die is stiekem van gietijzer.
Neptunis heeft
weer een drietand. En de
hippocapus heeft
zijn staart
terug
In het beeld van Ceres is
echt graan aangetroffen,
net als schelpen in Neptunus
Tot voor kort is Cees vies, beschadigd
en beroofd van
graan, sikkel, wan
en eg
Gouden
zonnestralen verlichten de bronsgroene
Mercurius op het dak van de Korenbeurs
Door Mieke van Bers, adviseur
architectuurhistorie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, droeg met
expertise aan deze restauratie bij, m.van.bers@cultureelerfgoed.nl.
Met dank aan de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Amersfoort, drs. D. (Dirk) Snoodijk, Eindredacteur.
Hoogeveen, 19 februari 2024.
Foto's: RCE, Mark Sekuur
Redigering: René van Rijn.
Samenstelling en design: (c)Harm Hillinga
www.nazatendevries.nl