De landarbeiders
 Foto links: Landarbeiders aan het wieden circa 1930. Foto: Eigen verzameling.
Voorwaarts is een toegankelijke krant voor de arbeider geweest, uitgegeven door de Sociaal Democratische Arbeiderspartij (SDAP) vanaf 26 juli 1920. De krant wordt in die tijd vooral veel gelezen door partij- en vakbondsleden en groeit uit tot een gezinsblad met meer dan 20.000 abonnees, wat in die tijd erg veel is.
Het succes van de krant is met name de verdienste van hoofdredacteur Y.G. van der Veen. Hij wordt vooral geïnspireerd door de Britse pers. In Engeland maken ze kranten met een uitnodigende opmaak en pakkende artikelen in een eenvoudige stijl. Dat is ook wel iets voor Nederland, vindt Van der Veen. De krant is commercieel en journalistiek succesvol, waardoor het aantal abonnees van jaar tot jaar groeit. Het heeft een aansprekende vormgeving met veel foto’s, karikaturen, meerkolomskoppen en amusante rubrieken. Er staan reportages in die sociale misstanden onthullen. In 1925 bijvoorbeeld verschijnt er een artikel over de hoerenbuurt van Rotterdam over roof, uitbuiting, huisjesmelkerij en corruptie bij de politie (1).
Vanaf 2 november 1931 wordt de krant uitgegeven door De Arbeiderspers. Vanaf die datum is Voorwaarts te beschouwen als een editie van Het Volk: dagblad voor de arbeiderspartij (Amsterdamse editie). Van 22 juli 1940 - 4 mei 1945 komt de redactie in handen van de bezetters en staat Voorwaarts geheel in het teken van de propagandamachine van de Duitse bezetter. Na de oorlog wordt de krant voortgezet onder de naam Het Vrije Volk.
Voorwaarts biedt ruimte aan verschillende strippioniers. Gerrit Theodoor Rotman (1893 – 1943) maakt er in 1924 zijn debuut, Henk Backer in 1922, Albert Funke Kupper in 1923 en George van Raemdonck in 1922. Op 24 juni 1929, in het jaar van de grote landarbeidersstaking, als met name (heren)boeren en (land)arbeiders tegenover elkaar komen te staan, verschijnt het onderstaande artikel in Voorwaarts. Hieruit spreekt overduidelijk de tegenstelling tussen boer en arbeider, als de eerste niet bereid is de lonen met 4 cent per uur te verhogen (1), nl. van 26 cent naar 30 cent per uur.
Afb. boven: Kop van 'Voorwaarts', maandag 24 juni 1929.
(...citaat...) (2):
De landarbeiders
Ze ploegen en zaaien en oogsten,
Doch niet voor hun eigen gewin.
Ze graven, en branden in zonne,
Doch niet voor hun eigen gezin.
Ze drenken al zweetend den akker,
Doch niet voor hun kind of den makker.
Ze doen het alleen voor de boeren
Voor welvaart en weelde der hunnen,
Die volop hun varkens voeren,
Doch menschen het leven niet gunnen.
Neen, de rijke boeren in het Groninger land en elders, gunnen blijkbaar hun arbeiders het leven niet, want anders zouden zij zich niet zoo hardnekkig en taai verzetten tegen den zeer billijken eisch hunner arbeiders, om het uurloon van 26 op 30 cent te brengen.
Wie ter wereld zal zeggen, dat dit een onredelijke eisch is?
Wie zal durven beweren, dat met de inwilliging van dien eisch den landarbeiders en hun gezinnen de weelde naar het hoofd zal vliegen? Wij zouden zeggen: niemand. Maar de boeren, tegen wie de landarbeiders thans vechten om een heel klein beetje levensgeluk te veroveren, denken daar anders over. Zij vinden het ongehoord brutaal, revolutionair, dat hun arbeiders het gereedschap neersmakken en de landen hebben verlaten.
Zoo’n massale opstandigheid hadden zij niet verwacht. Ja, ja, zoo gaat het den menschen, die te veel op de macht en den invloed van hun rijk bezit vertrouwen.
Zij meenen, dat tegen hun arbeiders alles geoorloofd is en dat zij een heel menschengeslacht, zonder eenig verzet kunnen blijven uitbuiten.
Maar de hardnekkige en mooie strijd der landarbeiders bewijst, dat ook de boeren in het Groninger land zich hebben vergist.
Zij hebben wind gezaaid en staan nu midden in den storm. Wij verheugen ons in het verzet der landarbeiders, want het is alleen hun opstandigheid tegen de zoolang gedulde slavernij en uitbuiting, die ook hun een kans op een beter leven geeft.
Wij weten, ze willen liever heden dan morgen den arbeid hervatten. Ze willen weer ploegen, zaaien, wieden en oogsten maar ze willen ook leven!
Doch met vrouw en kinderen leven van 26 cent per uur is onmogelijk. En zoolang de rijke boeren dan ook meenen, dat het wel mogelijk is, en onwillig blijven om dat onvoldoende loon te verhoogen, zullen de mannen en vrouwen onzer beweging met ongekende offervaardigheid bewijzen, dat zij 't met de werkgevers oneens zijn.
Een immer breeder wordende stroom van solidariteit zal door het land gaan, en den strijdenden landarbeiders het vaste vertrouwen geven in de groote moreele eh vooral financieele kracht onzer beweging.
Want wij sympathiseeren niet alleen met hun fellen kamp tegen den onwil en brute macht der werkgevers, doch we zijn ook bereid een deel onzer eigen genoegens prijs te geven om de strijdende landarbeiders, tot de uiterste grens der mogelijkheid financieel te steunen.
„Aan loonsverhooging denken wij niet", hebben de boeren gezegd. Daarop past maar één antwoord van de strijdende arbeiders: „Aan toegeven denken wij niet zoolang de boeren niet bereid zijn, ook ons wat meer levensvreugde te geven."
En onze beweging heeft alléén dit tegen de koppige boeren in het Noorderland te zeggen: „Wij zullen zorgen dat de ƒ 30.000 steun er prompt elke week komen…. en als de strijd tot aan den oogst duurt…. met een belangrijk surplus."
Wie per sé met ons wil vechten, moet ondervinden dat we sterk zijn.
H. J. J. EICHELSHEIM, Voorzitter Ned. Sigarenmakers- en Tabaksbew. bond.
(...einde citaat...)
Het plaatsen van een advertentie in Voorwaarts kost in die tijd 35 cent per regel, bij een contract geldt er een speciaal tarief en de zgn. ‘vierkantjes’ kosten per 20 woorden 55 cent. Voor aankondigingen van vergaderingen heeft de krant ook een speciaal tarief en ingezonden mededelingen kosten f 0,70 en f 1,50 per regel.
Wat in het bijzonder opvalt is dat de abonnees van de krant gratis en volgens de polisvoorwaarden van 'The Ocean Accident & Guarantee Corporation, Rokin 151, Amsterdam' verzekerd zijn tegen de geldende gevolgen van ongelukken en wel voor (2):
Fl. 3000 bij blijvende invaliditeit |
Fl. 60 bij verlies van een wijsvinger |
FL. 1000 bij overlijden |
Fl. 50 bij verlies van een lid van den duim |
FL. 200 bij verlies van een hand |
Fl. 25 bij breuk van bovenarm of bovenbeen |
FL. 200 bij verlies van een voet of oog |
Fl. 20 bij verlies van een lid van den wijsvinger, bij breuk van onderarm, onderbeen of knieschijf |
FL. 100 bij verlies van een duim |
Fl. 15 bij breuk van een enkel of een sleutelbeen of bij verlies van een vinger |
FL. 100 bij breuk van schedel of ruggegraat |
Fl. 5 bij verlies van een vingerlid |
Wil je meer lezen over dit onderwerp:
 De landarbeidersstaking van 1929.
Eltjo Siemens, de martelaar van de arbeidersstaking.
Bronnen:
1. Koninklijke Bibliotheek. Historische kranten.
2. 'Voorwaarts. Sociaal-Democratisch Dagblad'. Negende jaargang. Maandag 24 juni 1929, nr. 2732. Directeur-Hoofdredacteur: Y.G. van der Veen Hzn. Vaste medewerkers: Mr. G.W. Sannes, A.B. Kleerekoper, A.W. IJzerman en J.J. De Roode. Bureaux van redactie, administratie en expeditie: Gedempte Slaak 120, Rotterdam. Telefoon 9425.
Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorg-vuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe. |
Hoogeveen, 2 februari 2012.
Herzien, 30 maart 2012.
Update: 22 november 2022.
Revisie: 23 juli 2023.
Samenstelling: © Harm Hillinga.
|
 |
|
↑ Top |
|
