Zoals vele andere oude beroepen is ook dat van scharensliep of scharenslijper ten dode opgeschreven. De scharensliep verdient vooral de kost met het slijpen van scharen en messen. Daarnaast slijpt hij in voorkomende gevallen ook allerlei andere voorwerpen zoals schaatsen in de winter. Bijna iedere oudere zal nog wel weten hoe de latere scharensliep er uit heeft gezien. Het eerste dat opvalt is het grote wiel (jaagwiel), een soort vliegwiel dat door middel van de trapper in beweging wordt gebracht en op zijn beurt de slijpsteen, die zich aan de rechterkant van de wagen bevindt, doet draaien. Ook wordt er een houten schijf mee in beweging gebracht, waaromheen een leren riem is bevestigd. Niet alle scharenslijpers zijn altijd even betrouwbaar. Vantevoren moet je het te betalen bedrag afspreken, anders is het best mogelijk dat de scharensliep achteraf een veelvoud van de waarde van het te slijpen voorwerp gaat vragen.
Eenmaal per week wordt met een kwastje een mengsel van gekookte lijm en amaril op deze riem gesmeerd, die op deze wijze geschikt wordt gemaakt om de geslepen voorwerpen zo nodig te polijsten. De eigenlijke slijpsteen heeft in de loop der jaren een verandering ondergaan al is zijn uiterlijk oppervlakkig gezien hetzelfde gebleven. Vroeger werd hij van zandsteen vervaardigd, tegenwoordig van amarilsteen, dat weliswaar grover van korrel is. Deze verandering van materiaal heeft ook een wijziging in de manier van werken tengevolge gehad. Aan de rechterkant van de wagen is een kleine watertank, die via een buisje water brengt tot boven de slijpsteen. Hier kan men door een kraantje de watertoevoer voor de slijpsteen regelen. Het is namenlijk. noodzakelijk dat de steen nat gehouden wordt. De invoering van de amarilsteen die niet nat gemaakt behoeft te worden, heeft het watertankje overbodig gemaakt.
Ik vraag me af of dit slijptechnische een verbetering is geweest omdat de korrelstructuur veel grover is dan die van een zandsteen. Behalve het jaagwiel, de slijpstenen en het watertankje bevinden zich aan een scharensliep nog verschillende andere voorwerpen. We zien b.v. een klein aambeeld, dat dient om scharen e.d. uit elkaar te halen, verder een bankschroef om bijvoorbeeld tuinscharen die tijdens het werk in de tuin verbogen zijn vast te zetten, om ze recht te slaan, een gereedschapsla met pennetjes en schroefjes om beschadigde voorwerpen te repareren, een driekantig vijltje om bijvoorbeeld haakjes aan messen bij te vijlen en een nijptang om moertjes los te draaien. Ook bewaart men daarin nieuwe scharen van verschillende maten voor de verkoop. De wagen zelf is meestal van iepenhout. Het duurt enkele jaren voor men het vak behoorlijk meester is. Vandaag de dag is de scharensliep bijna geheel uit het straatbeeld verdwenen. Mede door de komst het onderhoudsarm gereedschap en het gemak waarmee men nieuwe materialen kan aanschaffen om de oude versleten te vervangen is de scharensliep overbodig geworden.
Bron: o.a. H. W. M. Plettenburg, De scharensliep in Bijdragen en Mededelingen Het Nederlands Openluchtmuseum 1959, nr. 2.
Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorgvuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres.
Hoogeveen, 28 juni 2011
|
