Een deel een kaart uit 1950,waarop het Koediep goed is te zien.

Foto links: Dit is een foto van het Koediep, met op de achtergrond een boerentille. Bij de demping van het Koediep zijn ook alle tilles verdwenen. De boerderij op de achtergrond is die van Tiddens. De vrouw op de foto is Hanna Evers. Bron: Ben Doedens.

In 1635 wordt door de stad Groningen opdracht gegeven om het Koediep te graven, ongeveer 500 meter ten noorden van de Huningaweg dat nabij Scheemda uitmondt in het Winschoterdiep.

De bewoners van Midwolda hebben er om verzocht dit kanaal te graven. De boeren willen graag een afvoermogelijkheid voor het graan dat ze verbouwen. Het is namelijk moeilijk om de producten van het land af te krijgen, want het zijn allemaal van die langgerekte percelen grond (opstrekkende heerden).

Dit is zo gekomen door de inpolderingen. De boeren hebben het recht het nieuwe stuk drooggevallen grond bij de hunne te trekken, zodat dit steeds langer wordt. Door de latere ruilverkaveling wordt dit anders. Het Koediep dient ook voor de afwatering van het land.

Je zou dus kunnen veronderstellen dat iedereen blij is met het graven van het Koediep. Dat is echter niet het geval. Sebo Huninga is bijvoorbeeld een grote tegenstander en hij weet zelfs zo'n 400 boeren aan zijn zijde te krijgen. In het verhaal 'Sebo Huninga, krijgsheer te paard', wordt hier uitgebreid over verteld.

Het overtollige water wordt er door de sloten heen gevoerd en met behulp van watermolens wordt het van het Koediep naar Termunten gepompt door verschillende kanalen. Zo komt het water vervolgens in zee terecht.

Over het Koediep liggen verscheidene bruggetjes, omdat de boeren anders niet bij hun land kunnen komen. Vanuit de haven van Oostwold heeft de trekschuit zeker vijf uur nodig om in de Stad te arriveren. In 1875 wordt ten westen van Midwolda het Nieuwe Kanaal gegraven, dat wordt gebruikt voor het vervoer van graan naar de Eemsmond. Hierdoor ontstaat een directe verbinding met zee.

Foto links: Voorbeeld van een kolk ontstaan bij een dijkdoorbraak

Evenals eens de aanleg van het oude Winschoterdiep in 1635, heeft ook de komst van de spoorlijn Groningen-Nieuweschans een gunstige uitwerking op de ontwikkeling van het Oldambt.

Als de spoorlijn in 1868 wordt opengesteld, betekent dat voor de Oldambtster boeren dat ze sneller een bezoek aan de Groninger korenbeurs kunnen brengen.

De reisduur wordt door de stoomtrein teruggebracht tot ruim een uur. In 1882 verschijnt de stoomtram, geëxploiteerd door de Stoomtramwegmaatschappij 'Oldambt', die van Finsterwolde via Oostwold, Midwolda en Scheemda naar het station van de Staatsspoor in Eexta rijdt.

Wegens organisatorische en financiële moeilijkheden blijft de lijn slechts twee jaar bestaan. Het oorspronkelijke tracé langs Goldhoorn, Huningaweg en Hoofdweg is nog steeds een belangrijke route in de dorpen.

Foto links: Op dezelfde tille over het Koediep. Bron: Ben Doedens.

De tot grote infrastructurele lijnen ontwikkelde elementen ten zuiden van de dorpen (de A7, het Winschoterdiep, de spoorlijn) doorsnijden het gebied op een zodanige wijze dat de barrièrewerking steeds groter wordt. Rond deze transportassen vinden de belangrijkste ontwikkelingen binnen de gemeente Scheemd a en het aangrenzende Winschoten plaats.

Kolken

In het land achter het Koediep vind je een aantal kolken. Deze zijn ontstaan na de doorbraak van een dijk. Men heeft in 1665 een nieuwe dijk achter deze kolken gelegd. Hierdoor kunnen de kolken niet meer dichtslibben en zijn blijven bestaan. In een oude tekst staat het zo verwoord:

'Nog zijn er eenige kolken, aan de binnenzijde der dijk, die in het jaar 1665 is gelegen en ontstaan zijn door het doorbreken van den dijk welke kolken niet weder konden toeslijken, doordien men de doorbraken buiten om de kolken weder heeft bedijkt, zoodat die kolken toen binnenlands kwamen.'

Het Koediep bestaat al lang niet meer. Er loopt nu een weg over de plek waar vroeger Het Koediep heeft gestroomd. Er bestaan anno 2009 weer plannen om opnieuw een kanaal te graven om het Oldambtmeer ook aan de noordzijde te ontsluiten. In 2005 hebben veel inwoners van Scheemda aangegeven blij te zijn met de onwikkeling van het eventueel 'terugbrengen' van het Koediep.

Waterschap

Het 'Koediep' is ook een voormalig waterschap geweest. Het schap heeft aan de oostkant van Midwolda gelegen tussen het toenmalige Koediep en de Hoofdweg. De oostgrens ligt in de tijd even ten westen van de Molenlaan en de westgrens ongeveer 300 m ten westen hiervan. De molen van de polder slaat uit op het Koediep (waar het schap zijn naam aan heeft ontleend). Het gebied wordt tegenwoordig beheerd door het waterschap Hunze en Aa's.

Het Nieuwe Kanaal kruist het Koediep, dat oorspronkelijk loopt van Scheemda naar Oostwold. In de vijftiger jaren begint de Jsvereniging in Scheemda met een wedstrijd- en toertocht over de Oldambster kanalen. In principe gaat het rond, van Scheemda naar Termunterzijl, dan terug, eerst naar Oostwold over het Koediep, daarna terug naar Scheemda
via het Koediep. In de vijftiger jaren wordt ook de weg vanaf Rijksweg 43 (nu A7) naar Delfzijl aangelegd. Daartoe wordt het Koediep tussen Scheemda en de Gereweg naar Nieuwolda gedempt. De Oldambtrit gaat nu terug naar Scheemda via Nieuwolda en het keerpunt ligt eerst bij de brug in Scheemdermeer, later bij de draaibrug in Midwolda.
Deze foto is gemaakt vanaf de draaibrug van de Oldambtrit die begin 1964 is gehouden. Bron: Ben Doedens.

Afb. links: Foto van de oude sluis tussen het Opdiep en het Winschoterdiep. Dit is de sluis vóór de renovatie. Op de achtergrond de laatste huizen aan de Gasthuislaan en de verkeersweg naar Midwolda op de plek waar vroeger het Koediep op het Opdiep uitkwam. Bron: Ben Doedens

Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorgvuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe. Hoogeveen, 6 mei 2009. Update: 3 februari 2020. Update: 4 juni 2021. Revisie: 19 juli 2024. Revisie: 3 augustus 2024. Samenstelling: © Harm Hillinga. ↑ Top