De Garnizoenskerk
Binnen het wallenstelsel is destijds weinig ruimte voor bebouwing, hetgeen duidelijk zichtbaar is bij de kerk die er in 1626 is gekomen. Het heeft dienst gedaan voor de militairen die in de vestingstad destijds gelegerd zijn geweest.
De pastorie met daarachter de garnizoenskerk. Foto: ©Jur Kuipers.
Diverse verbouwingen hebben plaatsgevonden voordat de zaalkerk zijn huidige vorm heeft gekregen. In 1772 is de dakruiter van het midden naar het zuiden verplaatst en is de topgevel een wolfseind. Daarnaast is de pastorie tegen de kerk aangebouwd. Een geschilderd memoriebord – waarop melding wordt gemaakt van de gift van Willem I – herinnert aan het herstellen van de kerk in 1828, toen ook de zuidgevel is gesloopt en herbouwd met Friese klinkers.
In 1858 is de zuidgevel opnieuw afgebroken en opgetrokken, in 1859 wordt het torentje vernieuwd. De pastorie heeft een omlijste ingang en vier zesruitsvensters beganegronds en vijf vierruitsvensters op de verdieping.
Het interieur van de kerk is zeer ingetogen. In het jaar 1772 zijn kerk en pastorie met elkaar verbonden; ze vormen één geheel, wat heel bijzonder is. Tot die tijd maakt de kerk deel uit van het Landhuyscomplex, waarbinnen alle militaire zaken worden geregeld. Ook in 1772 is in 1772 aangebracht; de vormgeving past bij deze periode [1].
Het orgel
Boven de preekstoel is een zeldzaam geschilderd orgelfront met laat barokke vormen, compleet met registerknoppen, muziekboek en speeltafel. Als de balkenzoldering wordt verwijderd om plaats te maken voor het huidige gewelf, moeten de balken boven de preekstoel blijven zitten, omdat zij de dakruiter dragen. Het orgel is waarschijnlijk geschilderd om deze reconstructie te verbergen. In de dakruiter, achter ‘het orgel’ bevindt zich een uurwerk uit de 17e eeuw. J.H. Koster uit Blijham krijgt dit uurwerk in 1983 weer aan het lopen met behulp van een wasmachinemotor en een fietsketting [1]. In de meeste Groninger kerken vinden we een pijporgel, maar die is hier dus niet te vinden[1].
In 1758 heeft de kerk een avondmaalsbeker gekregen van de Raad van State met als opschrift:
De kerk is in het bezit van de Stichting Oude Groninger Kerken. In de voormalige garnizoenskerk van Oudeschans worden regelmatig concerten gegeven. Ook fungeert de kerk als multifunctioneel centrum voor het dorp[1].
Zerken in de kerk In de meeste oude Groninger kerken liggen wel zerken. Veel zerken zijn van de landadel, notabelen, pastoors of andere lieden van aanzien. In de Garnizoenskerk van Oudeschans bevindt zich in het looppad tussen de banken, slechts één zerk. Het blijkt een grafzerk te zijn van Jan Gerard Georg van Maneel (Maneil). Zie: Enkele oude graven ontrarfeld.
Interieur met in het gangpad de zerkt van Maneil. Foto: ©Jur Kuipers.
| |||||||||||||||||||
