De Antoniuskerk van Kantens is vernoemd naar Anthonius van Padua (Lissabon, 15 augustus 1195 - Padua, 13 juni 1231) (foto links), geboren als Fernando Martins de Bulhões in een rijke, adellijke familie, is een minderbroeder die theoloog en kerkleraar is geweest. Hij wordt als een belangrijke heilige beschouwd. Hij sluit zich in 1210 aan bij de Augustijnen in Lissabon.
In 1212 verhuist hij naar Coimbra om niet langer door familieaangelegen-heden gestoord te worden in zijn geestelijke ontwikkeling. Onder de indruk gekomen van de eerste martelaren van de minderbroeders sluit hij zich in 1220 bij hen aan. Hij trekt naar Noord-Afrika om aldaar het christelijke geloof te verspreiden onder de moslims. Later is zijn werkterrein Frankrijk en Italië. Waarschijnlijk wordt hij in 1222 te Forlì tot priester gewijd. Veel mensen vinden door zijn toedoen de weg naar het katholieke geloof. Op last van Franciscus van Assisi doceert hij theologie aan zijn medebroeders. In 1227 benoemt Johannes Parenti, de toenmalige generale overste van de minderbroeders hem tot provinciale overste van de Romagna in Italië, waar hij van 1222 tot 1224 reeds predikend heeft rondgetrokken. In 1230 vraagt en krijgt hij zijn ontslag als provinciale overste omdat zijn gezondheidstoestand verslechtert. Hij sterft in 1231 en wordt nog geen jaar later door paus Gregorius IX heilig verklaard. In 1946 wordt hij als 'leraar van het evangelie' tot kerkleraar uitgeroepen. Hij is de patroonheilige van de Franciscanen, verloren voorwerpen, vrouwen en kinderen, armen, bakkers, mijnwerkers, het huwelijk, reizigers en verliefden en patroon tegen schipbreuk, de pest en koorts. Rond zijn graf in Padua is de basiliek Basilica di Sant'Antonio gebouwd. In Lissabon zou het kerkje Santo António à Sé gebouwd zijn op de plaats waar Antonius is geboren. Hij is een zeer geliefde heilige in de Portugese hoofdstad. Sinds 1934 is Antonius een beschermheilige van Portugal en 13 juni is er een officiële feestdag.
Exterieur De Antoniuskerk van Kantens is gebouwd op het hoogste punt van de dorpswierde van de plaats. Het oudste deel van de kerk is al omstreeks 1150 gebouwd. De kerk is omstreeks 1400 verlengd. Het heeft kenmerken van de Romaanse bouwstijl: we zien aan de noordkant kleine ramen die rond zijn aan de bovenkant. Ook zijn er kenmerken van de gotiek waar te nemen. Aan de zuidkant van de kerk zijn de ramen ramen groot en spits van boven. Het schip heeft aan beide zijden een rondboogfries.
In de zuidgevel zit een deur die als hoofdingang kan worden beschouwd. De stoep is gemaakt van de vroegere altaarsteen uit de tijd, dat de kerk nog Rooms Katholiek was. Tegenwoordig is de kerk nog steeds in bezit en in gebruik van de Ned. Herv. Kerk.
Vanaf 1594 is de kerk van Kantens overgegaan naar het Protestantisme. In de oostgevel zit ook een deur. Deze is in de tijd van de adellijke familie Lewe alleen door hen gebruikt om de kerk te betreden. De familie heeft in de kerk een herenbank gehad, waarvan nu nog alleen de zijpanelen te zien zijn. Ze vormen nu de toegangsdeuren tot de koorruimte. Tot 1890 is er begraven rond de kerk, daarna is de huidige algemene begraafplaats in gebruik genomen.
De achtkantige ingebouwde toren is enkele malen verhoogd. Op de torenspits staat een koperen leeuw, die herinnert aan de macht van de adellijke familie Lewe, de borgbewoners van de Klinkenborg. In de toren hangen 2 luidklokken, waarvan de kleinste (1660) rijk is versierd met wapens van de familie Lewe. Bijzonder is ook de enorme steunbeer, tegen de westkant van de toren. Het werd destijds gebouwd om verzakking van de toren tegen te gaan. Tegenwoordig is de doorgang een gewilde plek voor de fotograaf van een bruidpaar. Het is een van de weinige steunberen aan een toren die Groningen nog rijk is. Normaliter vormt een dergelijke steunbeer geen verfraaiing voor een toren, maar in hier in Kantens is het tegendeel een feit.
Interieur In de kerk staat een fraai gesneden preekstoel uit 1741, met houtsnijwerk van de beroemde Groningse houtbewerker Caspar Struiwich, naar een ontwerp van Jan Bitter. Ook de zijpanelen van de orgelgaanderij zijn van zijn hand. Het orgel is een van de oudst bewaarde instrumenten uit de bouwtijd, namelijk 1663 (of 1661?). In 1986 is het hoofdwerk van het orgel gerestaureerd en in 2007 het rugwerk. Het orgel heeft grote bekendheid verworven in binnen- en buitenland. Het orgel is op aanvraag te bespelen via Martin Sprenger (martin.sprenger@hetnet.nl)
Boven op het orgel heeft tot aan de grote kerkrestauratie van 1958 de engel met de bazuin gestaan. Doordat het tongewelf is vervangen door het huidige (authentieke) troggewelf heeft de engel een plaats gekregen boven de oostingang.
In september 2006 is de uit de 11e eeuw daterende doopvont na vele eeuwen teruggekeerd in de kerk. De vont is door het Groninger Museum voorlopig in bruikleen gegeven. Gehoopt wordt, dat de vont uiteindelijk opnieuw kan worden gerekend tot de vaste inventaris van de kerk. Tijdens doopplechtigheden wordt gebruik gemaakt een koperen doopschaal, afkomstig uit een privécollectie. Zodra de doopvont mag blijven zal de kerkenraad zich beraden voor een defintieve oplossing voor de doopvont.
Een anekdote In 1817 heeft de kerk van Kantens schulden gemaakt, door de te duur uitgevallen pastorie. Deze oude pastorie is te zien naast gebouw Salem. De kerk wordt failliet verklaard en de kerkdiensten worden in de lagere school van het dorp gehouden. De inventaris wordt verkocht, inclusief een deel van het orgel, namelijk de pijpen van het rugpositief. Tot zover vertelt ons de geschiedenis, wat volgt is een anekdote: Koning Willem I bemoeit zich echter persoonlijk met de situatie en met een letterlijk vorstelijke gift koopt hij de kerk terug en schenkt het gebouw weer terug aan de gemeente. Ouderling Uuldersma vertrekt te paard van Kantens naar Den Haag om de acte te ondertekenen.
Bronnen: 01. Wikipedia, Kerk van Kantens. 02. RHC GA, Groninger Archieven. 03. SGK: Stichting Groninger Kerken.
De foto's zullen nog worden vervangen door meer recente.
|
|||||||||
Vernoeming
Toren
