In Kantens en Stitswert zijn op 7 augustus 2017 Stolpersteine gelegd, ter nagedachtenis aan de verzetsmannen Marten Lijnema, Sako Huizinga, Hendrikus Wittebol en Eisse Ritzema. De struikelsteentjes liggen in de Langestraat en de Pastorieweg in Kantens en aan de Jacob Tibusherweg in Stitswert.
Marten Lijnema
Marten heeft in Kantens gewoond en is in de oorlog lid van de Ordedienst, een illegale organisatie die actief verzet pleegt tegen de Duitsers. Hij brengt onderduikers onder en regelt vervalste persoonsbewijzen. In 1943 geeft Lijnema in zijn huis onderdak aan een weggelopen lid van het Nationalsozialistischer Kraftfahrkorps (NSSK). Het wapen van de man neemt hij in beslag en geeft dat aan het verzet. In de nacht van 31 januari op 1 februari 1944 wordt Lijnema gearresteerd, de Duitsers weten dat hij een wapen heeft geleverd aan verzetsmensen. Hij wordt op 16 mei 1944 in de duinen van Overveen gefusilleerd (1).
Foto links: Het oorlogsgraf van Sako Huizinga te Niezijl. Bron: Graftombe.nl.
Sako Huizinga
Sako is actief geweest in het verzet. Hij werkt in het gemeentehuis van Kantens en vervalst distributiekaarten en stempels zodat de onderduikers in Kantens en omgeving te eten kregen. Huizinga is betrokken bij de overval op het gemeentehuis in Kantens, waarbij persoonsbewijzen en distributiekaarten buit worden gemaakt. Een dag na de overval wordt hij ontslagen door de burgemeester en opgepakt door de Sicherheitsdienst. Huizinga overlijdt in een ziekenhuis in Amersfoort (1).
Hendrikus Wittebol
Hendrikus heeft ook in het gemeentehuis van Kantens gewerkt. Als eerste ambtenaar kan hij telefoongesprekken van NSB-burgemeester De Graaf afluisteren en belangrijke informatie doorspelen aan het verzet. Wittebol brengt onderduikers onder en verzorgt een duplicaatsleutel waarmee verzetsstrijders de kluis van het gemeentehuis in Kantens kunnen openen. Ook Wittebol wordt na de overval op het gemeentehuis gearresteerd en overgebracht naar het Scholtenshuis in Groningen. Samen met Marten Lijnema wordt Hendrikus Wittebol in de duinen van Overbeek gefusilleerd, op 16 mei 1944 (1).
Gedenkplaat voor illegale werkers aan de Langestraat nr. 23 te Kantsens. Daarop staat de volgende tekst: 1940-1945, S. Huizinga, M. Lijnema, E. Ritzema, H.J.A.C. Wittebol, A. van der Ziel. Onze gevallen illegale werkers.
Eisse Ritzema
Ritzema woont, als de oorlog uitbreekt, in een boerderij op de grens van Kantens en Warffum. Vanwege de ligging een ideale plek om onderduikers onder te brengen. Ritzema komt al snel in contact met één van de eerste verzetsgroepen in de provincie Groningen. Hij is onder meer betrokken bij de bevrijding van twee ter dood veroordeelde verzetsstrijders uit het huis van bewaring in Groningen. Door zich voor te doen als medewerkers van de Sicherheitsdienst lukt het Ritzema en een collega, om de twee verzetsstrijders mee te nemen. Hij brengt ze onder in zijn huis in Warffum en brengt ze later naar onderduikadressen in Loppersum en Delfzijl. Eisse Ritzema wordt op 27 september 1942 gearresteerd. In Kamp Vught overlijdt hij op 1 februari 1943 aan de gevolgen van een longontsteking. Zijn Stolperstein ligt aan de Jacob Tibusherweg nr. 26 te Stitswerd (1).
Initiatief
Het initiatief voor de Stolpersteine in Kantens en Stitswert is genomen door Geert de Vries, Bé Holst, Teun Juk en Sieds Prins. Zij hebben de geschiedenis van de verzetsmannen uitgezocht en kunstenaar Gunther Demnig gevraagd de stenen te plaatsen. Demnig is een Duitse kunstenaar en bedenker van de Stolpersteine. In 2015 heeft hij een struikelsteen geplaatst in Oldenzijl ter nagedachtenis aan Jan Huizingh. De gemeente Eemsmond telt per 1 sept. 2017, 5 Stolpersteine (1).
