Het wegdorp Den Horn is een dorp in de gemeente Westerkwartier, t/m 1989 gemeente Aduard, in 1990 gemeente Zuidhorn en in 2019 over naar gemeente Westerkwartier. Onder het dorp Den Horn vallen ook de buurtschappen De Poffert (deels), Nieuwbrug, Hoogemeeden en Lagemeeden. In het Gronings wordt Den Horn uitgesproken als ‘n Hörn. Ten noorden van het dorp ligt Aduard en ten oosten de stad Groningen. Het ligt het ten zuidoosten van Zuidhorn. Op 1 januari 2021 telt het dorp 710 inwoners. Het ligt tamelijk geïsoleerd ten zuiden van de spoorlijn Leeuwarden en Groningen. In het verleden heeft ten oosten van het dorp een stopplaats gelegen voor de trein. Deze is in 1885 geopend en is gesloten op 15 mei 1938. In september 2010 liggen er nog verschillende restanten van het station in het weiland. Den Horn is geen oud dorp en is circa 1700 ontstaan langs een dijk. De naam verwijst mogelijk naar een hoogte of een hoek, omdat het dorp oorspronkelijk is ontstaan in de zuidwesthoek van de dijk.

Ontstaan
De ontstaansgeschiedenis van het dorp begint circa 1350 als de veenarbeid van de Aduarder monniken hier men hun werkzaamheden beginnen. Vanuit de bedijking van de veenpolders ontstaan drie smalle, modderige wegen, nu de Westerdijk, de Monnikendijk (hoofdstraat) en de Hogeweg. Het zijn dijken die het water uit de lange en brede Lauwerszee moeten tegenhouden. De Monnikendijk wordt uiteindelijk de ‘Dorpsstraat’. Ze vormt de grens tussen het zuidelijk veengebied en het noordelijk kleigebied, die respectievelijk de namen Lagemeeden en Hoogemeeden hebben gekregen.

Hornsterslachte en bedijking van de Woldstroom. Het pijltje wijst naar de Hornsterheerd aan het oostelijke uiteinde van de Hornsterslachte.  De ‘Hornsterslachte’, even ten noorden van Den Horn. Mogelijk is dat de eerste – gedeeltelijke – afdamming van de geul geweest. Over die dijk is in de archieven niets te vinden, maar dat hij van belang is geweest, blijkt uit het feit dat hij later de grens vormt tussen de kerspelen Zuidhorn en Hooge- en Lagemeeden. Ten noorden ervan bezit de abdij van Aduard land, ten zuiden ervan niet. Het land ten noorden van de slachte[1] valt later onder het Aduarderzijlvest, het land ten zuiden ervan hoort bij het Sloterzijlvest[2].

Beide delen groeien naar elkaar toe en zo is er rond 1700 een klein kerkdorp ontstaan met twee kerken, doopsgezind en hervormd en een school.

Veel huizen, vooral in de Dorpsstraat, hebben een lange geschiedenis. Zo komen er ook meerdere winkels, een smid, een kroeg en een school. Ook heeft het dorp enkele fraaie boerderijen. Rond 1840 ontstaat de naam De Hoorn, Den Hoorn, wat uiteindelijk Den Horn is geworden.

Het dorp wordt ook wel Smidshorne genoemd, omdat er ooit een hoefsmid heeft gewoond. In 1840 telt het dorp 37 huizen en 220 inwoners, terwijl dat tegenwoordig 160 huizen zijn.

Rond 1900 is er inmiddels een bloeiend verenigingsleven ontstaan. Vooral hoofdmeester Albert van der Molen, die meer dan 40 jaar hoofd der school is geweest heeft ongelooflijk veel voor en met het dorp gedaan.

Zienswijze van de voormalige gemeente Zuidhorn
Voor 1850 is de bebouwing aan beide zijden langs de Dorpsstraat geconcentreerd. De bebouwing bestaat voornamelijk uit eenvoudige woonhuizen. Ten oosten hiervan aan de Dorpsstraat en in het noorden aan de Hogeweg staan op dat moment in het open gebied twee grote boerderijen en een korenmolen. Verder naar het oosten wordt in 1866 de spoorlijn Groningen-Leeuwarden aangelegd. Den Horn krijgt een halteplaats die inmiddels is verdwenen. Na 1850 breidt het dorp zich op bescheiden schaal uit, aansluitend aan de bestaande bebouwing langs de Dorpsstraat. Voor 1900 komen aan de oostzijde wat forsere, vrijstaande woningen tot stand. Na 1900 is grenzend aan het bestaande lint een rijtje van zes bescheiden woningen van het villatype gebouwd. Rond 1900 verdwijnt de korenmolen en komt er in het westelijk deel andere bedrijvigheid bij, een café in 1870, een pakhuis en een smederij in 1905. Ook wordt in het begin van de twintigste eeuw een school gebouwd nabij de hervormde kerk. Rond 1910 wordt ten westen van de bebouwde kom een begraafplaats aangelegd. De woonbebouwing aan de Kerkweg komt in de periode 1910-1940 tot stand. Na 1945 wordt een deel van de Hogeweg bebouwd[3].

Het dorp wordt in hoofdzaak gekenmerkt door een tweezijdig langs de weg aansluitend bebouwingslint dat het slingerende tracé van de Dorpsstraat aansluitend op de knik naar de Hogeweg nauwkeurig volgt. De vrij eenvoudige woonhuizen zijn voornamelijk van het dwarshuis type. Deze zijn met een kleine voortuin op enige afstand van de weg geplaatst. Op enkele plekken zijn afwijkende woningtypen opgenomen met de kap haaks op de weg. Bij de bocht is de strook groen aan de voorzijde beperkt. In dit deel van het dorp zijn nog enkele bedrijfsgebouwen zichtbaar in de straatwanden. Meer naar het midden van het dorp staat aan de noordzijde, aansluitend op het oudste lint een rijtje van zes kleine villa’s in diverse bouwstijlen. Er is langs de weg een smalle groenstrook opgenomen met flinke bomen ingeplant. Westelijk van de knik bevindt zich enigszins terugliggend in een tuin het oudste kerkgebouw, dat al lang geleden een andere invulling heeft gekregen. De woonbebouwing erom heen is wisselend van type en minder regelmatig geplaatst.

Tussen de oost- en westzijde van het dorp is er door het ontbreken van bebouwing een vrij zicht op het erf van de monumentale boerderij met omgrachting. Aan de noordzijde is hier zicht op het open landschap. Het straatprofiel is van een groenstrook voorzien. Nabij de aansluiting met de Kerkweg bevindt zich de tweede kerk (rijksmonument) en enkele fraaie dwarshuizen, alsmede de school. De Kerkweg is aan één zijde bebouwd met tamelijk gesloten bebouwing, meest haaks op de weg geplaatst. De woningen zijn op enige afstand van de weg in groene tuinen geplaatst. De bebouwing aan de Hogeweg dateert van na de oorlog en valt onder het welstandsregime voor planmatig ontwikkelde woonbebouwing[4].

Inmiddels zijn de winkels, de smid, de kroeg en de school verdwenen uit het dorpsgezicht. De kroeg is in de jaren 70 van de vorige eeuw. het dorpshuis geworden en de kerk heeft een multifunctioneel karakter gekregen. Het verenigingsleven is in het dorp sterk uitgedund. In totaal zijn er zo'n 25 verenigingen in het dorp geweest.

Boerderij Hoogemeeden aan de Weersterweg 20 in het gehucht Hoogemeeden, waarvan het voorhuis een gevelsteen met 'Anno 1618' draagt. Rijksmonument nr. 7084. Foto: Hardscarf, november 2010. Licentie: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.

Den Horn heden
Den Horn kent nog wel redelijk veel bedrijven zoals kaasboerderij Buist, een kruidenkwekerij, een schilder en een klusbedrijf, een massagesalon, een stukadoor, een kunstenaar, een muziekboerderij, twee loonbedrijven en er worden schildercursussen gegeven.

Ansichtkaart van de voormalige spinnekopwatermolen van Den Horn in dew toenmalige gemeente Aduard.

De molen van Den Horn
In Den Horn heeft de 'Molen van Moes' gestaan, genoemd naar molenaar K. Moes. Het is een in 1822 gebouwde spinnenkopmolen met stelling geweest, met als functie korenmolen.

De molen is in 1926 gesloopt, omdat er een nieuwe malerij is gebouwd die de taak van de molen heeft overgenomen.

Recente ontwikkelingen
Basisschool 'De Toermalijn' in Den Horn is na afloop van schooljaar 2011-2012 gesloten omdat het aantal leerlingen te klein is geworden om nog verantwoord door te kunnen gaan. Scholenkoepel 'Stichting Westerwijs' heeft in juli 2012 besloten hier geen onderwijs meer aan te bieden. In de loop van genoemd schooljaar bezoeken nog 33 leerlingen de school, die in 2011 door de onderwijsinspectie als 'zeer zwak' wordt beoordeeld. Een grote groep ouders heeft er onvoldoende vertrouwen in dat de kwaliteit van onderwijs zal worden verbeterd, wat voor hen reden is hun kinderen van de school te halen en elders onder te brengen. Daardoor zullen er in schooljaar 2012-2013 nog maar 10 kinderen overblijven. Het is aan mismanagement te wijten van het vroegere schoolbestuur dat de openbare school 'De Toermalijn' voorgoed dichtgaat. Dat stelt moeder Jori Wolf in een emotionele inspraakbijdrage tijdens de raadsvergadering van Zuidhorn in juli 2012. Volgens de moeder is er ‘altijd gedoe’ op de school: “Jarenlang was er geen stabiel onderwijsteam. Vele jaren is toegestaan dat er een leraar met een alcoholprobleem voor de klas stond”.

Voormalige lagere school van Den Horn uit 1866. Het laatste deel is aangebouwd in 1891. Het is gebouwd ter vervanging van de in 1868 afgebroken kosterijschool. Tegenwoordig is het een woonhuis. Bij de laatste verkoop van de woning is de vraagprijs € 339.000 geweest. Woonoppervlak 220 vierk. meter, perceel 523 vierk. meter. Foto: Hardscarf, september 2010. Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.

Westerwijs acht het onverantwoord op deze basis met de dorpsschool in Den Horn door te gaan. Formeel beslist een gemeenteraad weliswaar over sluiting van openbare scholen. Maar die hebben in dit geval niet veel keus, mede omdat onder de 23 leerlingen bekostiging door het rijk vervalt.

Als een gemeente dan per se een school nog wil openhouden, komen de kosten daarom voor de gemeente. Dat gebeurt in ons land slechts in zeer uitzonderlijke gevallen. B en W betreuren de voorgenomen sluiting en met name de zeer korte termijn waarop dit plaatsvindt.

Voormalig gemeente Zuidhorn heeft onderzoeksbureau CAB in 2013 onderzoek laten doen naar de oorzaken van de schoolperikelen in Den Horn, kosten 19.500 Euro.

Zij concludeert dat de sluiting van de school het gevolg is geweest van onder meer een gebrek aan visie op het onderwijs en toekomstperspectief van de school. Volgens CAB leidt de kwalificatie 'zeer zwak' van de onderwijsinspectie dat tot verdeeldheid tussen leerkrachten en de directie over de oorzaken van de problemen. Ook is de bezetting instabiel en schiet communicatie naar ouders tekort. Een daling van het leerlingenaantal wordt ook genoemd als oorzaak.

Fragment uit de film 'Grutte Pier', waarbij de boerderij in vlammen opgaat.

Film
Midden in de nacht op 1 mei 2019[5] is een boerderij in het dorpsgebied van Den Horn 'gecontroleerd afgebrand' ten behoeve van opnamen voor een film over de Friese vrijheidsstrijder 'Grutte Pier'[6]. Het gebouw heeft sinds 1966 leeggestaan en staat voor die tijd al op de planning om gesloopt te worden. Dit heeft om allerlei redenen nogal wat aandacht gekregen van de media. Een en ander zich heeft afgespeeld in de Den Hornse buurtschap Hoogemeeden[7].

Bezienswaardigheden
Den Horn heeft 6 rijksmonumenten, zijnde het voorhuis van de boerderij Hornheem uit 1869,  gelegen aan de Dorpsstraat nr. 6; de Hervormde kerk aan de Hogeweg nr. 7; het voorhuis van de boerderij van het Fries-Groningse type uit midden 19e eeuw op Weersterweg 14; het voorhuis van de boerderij uit 1618 en het 19e-eeuwse achterhuis op nr. 20; het voorhuis van de boerderij Hörnsterheerd uit 1759 op Hogeweg 7 en een archeologisch monument, namelijk een terrein met drie wierden uit de middeleeuwen tussen de oostzijde van de Hogeweg en de spoorlijn.

Meer over Dorpsstraat 6
We vinden over de perceel meer informatie: het pand heeft een oppervlakte van 270 vierkante meter en een perceeloppervlakte van 10780 vierkante meter. De woning heeft maar liefst 10 kamers, waarvan 7 slaapkamers. De geschatte waarde is € 450.000. In 2013 is hier het melkveebedrijf van Bronda gevestigd[8].

Boerderij Horn Heem aan de Dorpsstraat 6 in Den Horn, waarvan de omlijsting bij de voordeur van het voorhuis dateert uit 1869.

Rijksmonument nr. 7072. Foto: Hardscarf, november 2010. Licentie: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.

De hervormde kerk van Den Horn heeft een multifunctionele bestemming gekregen. Rijksmonument nr. 516312. Foto: Hardscarf, november 2010. Licentie: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.

De kerk van Den Horn
In het gebied, in het dorp Lagemeeden, staat in de middeleeuwen al wel een kerkje, maar dat staat los in het land. Het oude kerkje is in 1862 afgebroken, waarna in het dorp het jaar erop een nieuwe kerk is gebouwd in eclectische stijl. Sindsdien heeft het dorp zich meer ten westen van de kerk ontwikkeld, waardoor de kerk nu min of meer weer los van het dorp staat.

Tot 1981 zijn diensten in het kerkje gehouden.

In 2010 is begonnen met de restauratie van het kerkje, dat een multifunctionele bestemming heeft gekregen

Doopsgezinde gemeente

Vanaf 1650 is er een doopsgezinde gemeente in het dorp, die bekend staat als 'rechtzinnig'. In 1735 wordt een zogeheten vermaning[9] gebouwd. Oorspronkelijk is er het plan om dit gebouw bij Zuidhorn te bouwen, maar de heer van Hanckema[10] weigert dit. De heer van Aduard zit in geldnood en wil daarop tegen zijn zin voor 100 gulden wel een bouwvergunning verlenen voor de bouw van een vermaning in Den Horn, mits deze van buiten niet als kerk zichtbaar zal zijn. In 1861 wordt een nieuwe vermaning gebouwd aan de Dorpstraat nr. 62. In 1968 fuseert de doopsgezinde gemeente met die van Noordhorn tot de Doopsgezinde Gemeente Westerkwartier. In 1970 wordt het pand herbestemd tot timmermanswerkplaats en schuur van bouwbedrijf Westra. De kosterij ernaast is later afgebroken. Het orgel is verkocht aan orgelbouwer J.J.Harkema uit Zuidhorn. De pastorie staat er nog wel. De voormalige vermaning is in 2018 verkocht aan een particulier en herbestemd tot woonhuis. In dat kader is er een verdiepingsvloer aangelegd.

De voormalige doopsgezinde vermaning, tegenwoordig woonhuis en gemeentelijk monument. Foto: Hardscarf, september 2010. Licentie: GNU Free Documentation License

Transformatorhuisje
Het transformatorhuisje op de hoek van de Kerkstraat en de Dorpsstraat in Den Horn is gebouwd in opdracht van het toenmalige Provinciaal Elektriciteitsbedrijf Groningen. Een doorsnee burger ziet er wellicht niet veel bijzonders aan, maar voor liefhebbers van trafohuisjes zijn ze - althans in Groningen - in die zin bijzonder dat er geen een exact hetzelfde is, en dat het daarom iedere keer weer een soort 'zoek de verschillen-puzzel' is.

Hörnsterheerd: Boerderij met in zalmkleur geschilderd voorhuis uit 1759 aan de Hogeweg 7. Rijksmonument nr. 41082, staat aan de Hogeweg 7 bij Den Horn, waarvan het woonhuis dateert uit 1759. Foto: Hardscarf, november 2010. Licentie: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.

Rel om het baanwachtershuisje
Het voormalige baanwachtershuisje, ook wel spoorweghuisje genoemd, van Den Horn aan de Hogeweg nr. 14 uit 1866, gelegen aan de spoorlijn Leeuwarden-Groningen, is volgens eigenaar en bewoner Johan Hendriks het laatste nog bestaande baanwachtershuisje in de provincie Groningen. Hierin hebben in het verleden de medewerkers van het spoorbedrijf die onder meer werken aan het onderhoud aan het spoor gewoond. De spoorlijn is tegenwoordig verdubbeld. ProRail heeft daarbij de veiligheid van deze spoorwegovergang verbeterd, waarvoor dit huisje -in ieder geval op die plek, omdat het te dicht op de spoorlijn staat, met risico's van dien- zal moeten wijken. Genoemde heer Hendriks heeft -gezien het cultuurhistorisch belang van het object- aanvankelijk geijverd voor behoud van het huisje. Maar verplaatsing is aanvankelijk te duur bevonden, want dat gaat wel om een paar ton.

Het iconische spoorweghuisje langs het spoor in het Groningse Den Horn staat zal verdwijnen. Het echtpaar Hendriks heeft inmiddels de deur achter zich dichtgetrokken, waarmee ze de woning opleveren aan ProRail. Die heeft de plannen om de woning te slopen omdat het te dicht bij het spoor staat. Op deze afbeelding ligt er nog enkelspoor.[11]. Bron: Google Maps, 29 november 2017.

De gemeenteraad heeft de burgemeester in maart 2017 opgeroepen zich in te zetten voor behoud van het huisje. Vervolgens heeft het college de gemeenteraad in november 2017 verzocht om daar geld oor beschikbaar te stellen. In januari 2018 stelt de gemeenteraad 60.000 euro beschikbaar, nadat eerder al ‘Projectgroep Extra Sneltrein Groningen-Leeuwarden’ twee ton heeft toegezegd. Daarmee is de financiering rond om het baanwachtershuisje van Den Horn 50 meter te verplaatsen, waarmee het behouden kan worden en niet meer in de weg zal staan van de verdubbelde spoorlijn. Het huisje wordt dan via een vernuftig systeem op een onderstel geplaatst om even verderop op een nieuwe fundering te worden geplaatst. Dit zal vervolgens eind 2018 gereed gekomen. Om verplaatsing mogelijk te maken, is de grond aangekocht. Vlak voor de onderhandelingen over de aankoop zal beginnen, trekt eigenaar dhr. Hendrik in oktober 2018 zijn medewerking plotseling in. De reden is niet achterhaald. Maar het huisje moet op termijn om veiligheidsredenen toch van deze plek verdwijnen. De provincie heeft -omdat alle inspanningen om de zaak 'in der minne te schikken' uiteindelijk niet succesvol zijn, daarom een onteigeningsprocedure in gang gezet.

Op 20 februari 2019 behandelt de Raad van State de bezwaren van een aantal omwonenden van de 'her in te richten' spoorlijn Leeuwarden-Groningen, waaronder de eigenaar van dit pand. Deze stelt dat hij met zijn vrouw in het pand wil blijven wonen en dient verder nog een nieuwe reeks bezwaren in, die niet-ontvankelijk worden verklaard omdat hij daar te laat mee is. De Raad van State doet daarop de volgende uitspraak: ‘De Afdeling overweegt dat de staatssecretaris zich in redelijkheid op het standpunt heeft kunnen stellen dat, gelet op de geringe afstand tussen de woning Hogeweg 14 te Den Horn en het spoor, het belang van de veiligheid zich ertegen verzet dat appellant in de woning blijft wonen. En dat voorafgaand aan het tracébesluit overleg heeft plaatsgevonden over een oplossing voor appellant: het zoeken naar een andere woning, en dat voorts ook een andere oplossing is onderzocht, namelijk het verplaatsen van de bestaande woning. Appellant heeft zelf aangevoerd dat hij geen gebruik wenst te maken van deze oplossingen.’ De Raad van State concludeert vervolgens dat ‘het betoog van appelant faalt’, zoals dat heet. Oftewel gezien alle overwegingen rest geen andere conclusie dan dat het pand moet worden afgebroken en niet wordt verplaatst.

Er ligt al dubbel spoor en het huisje staat er nog steeds, vlak langs het spoor met een doordenderende goederentrein.

Tijdens een raadsvergadering in juni 2019 roept Dorpsbelangen de wethouder op nog een allerlaatste poging te ondernemen. Woordvoerder Jori Wolf benadrukt de emotionele en historische waarde van het gebouw: "Dat prachtige karakteristieke pand, op die bijzondere plek, hoort bij de historie van Den Horn. Zonder het spoorwachtershuis zal het dorp niet meer hetzelfde zijn. En als het eenmaal gesloopt is, dan is dat voorgoed en komt het nooit meer terug." De raad neemt het pleidooi van Wolf over en vat het in een aangenomen motie. GroenLinks-fractievoorzitter Klaas-Wybo van der Hoek: "Ook al is er maar een minieme kans om het gebouw te redden, dan moeten we toch een poging doen." De raad roept de wethouder op nog een keer met alle betrokkenen om tafel te gaan.

In juli 2019 meldt ProRail: "Het is jammer dat we er niet met elkaar uit konden komen. We hebben geprobeerd het buiten de rechtszaal te regelen en dat is niet gelukt. Het zij zo. Om verdere vertraging en procedures te voorkomen, hebben we nu besloten ter plekke damwanden in de grond te slaan. Damwanden zorgen voor een afscheiding in de grond, waardoor we het spoor ook vlak langs het huisje kunnen verdubbelen. De damwanden zorgen voor minimale overlast aan het huisje", aldus ProRail-woordvoerder Aldert Baas. De damwanden kosten ProRail ca. 350.000 euro extra.

Eindresultaat: op 21 september heeft de sloophamer een einde gemaakt aan de hoop van kleine Janny (79) en de grote Johan Hendriks (74). Het enige wat over is gebleven is een hoop puin[12]. Johan heeft zelfs een lied over het huisje geschreven en zingt voor het laatst daarover op de dag van de verhuizing naar het hotel in Aduard.

Filmpje, het lied van Johan Hendriks, door hem zelf gezongen:
Hendriks verruilt spoorweghuis voor hotel: ‘We zijn ons plekje kwijt’ - YouTube

Boekenmarkt
‘Stichting Vrienden van het kerkje van Den Horn’ organiseert gedurende 3 dagen eind maart of begin april haar jaarlijkse Boekenmarkt in het kerkje. Omdat de boeken goed gerubriceerd op de kerkbanken staan uitgestald, kun je heel gericht zoeken op categorie, zoals literatuur, kinderboeken, geschiedenis, hobby, kunst, reizen, koken, flora, fauna, thrillers en nog veel meer. De boeken zijn voor een prikje verkrijgbaar. Voor wie tussen het zoeken door even wil pauzeren is er koffie en thee met wat lekkers erbij verkrijgbaar. De jaarlijkse boekenmarkt is mogelijk dankzij een aantal vrijwilligers uit Den Horn en omgeving, die het gebeuren elk jaar met veel liefde en enthousiasme inrichten en runnen. De opbrengsten zijn voor het kerkje en worden met name ingezet om activiteiten te organiseren. Daarnaast wil de stichting graag het lezen van boeken promoten. Daarom wordt de boekenmarkt gehouden tijdens de Boekenweek, en wel de eerste zaterdag van de Boekenweek van 10.00-17.00 uur en de tweede zaterdag en zondag van de Boekenweek van 13.00-17.00 uur.

Het borgenpad
De wandelroute 'Groninger Borgenpad', deel Den Horn - Den Ham betreft ongeveer 10 kilometer.

Dorpssgezicht met enkele bewoners. Ansichtkaart Den Horn, Dorpsstraat. Vervaardiger: B. van der Zijl, uitgever: K. Hoiting, 1910-1920. Bron: RHC GA, Groninger Archieven, Beeldbank Groningen. Licentie: NL-GnGRA_1986_10627.

Speeltuin
In opdracht van ‘dorpsvereniging Den Horn’ heeft ‘MD Landschapsarchitecten’[13] in 2012 een gevarieerd speelterrein voor het dorp ontworpen, dat vervolgens grotendeels door de bewoners zelf is gerealiseerd. Het speelterrein is ruimtelijk flexibel opgezet: toevoegen, wijzigen of verwijderen van spelaanleidingen heeft geen grote invloed op de ruimtelijke beleving van het totaal. De speelplaats bestaat voor een groot deel uit natuurlijke spelaanleidingen waar kinderen zelf een eigen invulling aan kunnen geven. Aanleiding voor de realisatie is het sluiten van de basisschool in 2012, waardoor behoefte is ontstaan aan vervangende speelplekken voor verschillende leeftijdsgroepen. De dorpsvereniging inventariseert de wensen en ideeën van de bewoners. Deze zijn vervolgens gebruikt als basis van het plan. Door de spelaanleidingen zo te ontwerpen dat ze zoveel mogelijk door bewoners zelf gerealiseerd kunnen worden, ontstaat er ruimte om alle wensen in het plan mee te nemen.

IJsbaan
De geplande renovatie van de naastgelegen ijsbaan van Den Horn schept de gelegenheid om centraal op het speelterrein een eigen ijsbaan voor de kleintjes te realiseren. Het ijsbaantje wordt in de zomer gebruikt als een licht verdiept, verhard sportveld, met basketbal- en atletiekbelijning. In de winter kan het veldje middels een pompsysteem eenvoudig onder water worden gezet. Door de ondiepte is het ijsbaantje snel bevroren, veilig voor kleine kinderen en met een minimum aan energie te realiseren. Rondom het sportveldje/ijsbaantje is een voetpad aangelegd dat langs alle andere speelplekken leidt.

Voor de allerkleinsten is het bestaande speelplekje gehandhaafd en voorzien van een veilige groene omzoming; voor ouderen is er een jeu de boulesbaan; voor kleuters een zandbak met speelboom, klim-, loop- en zitelement en waterpomp; voor oudere kinderen een natuurlijke poel met stapstenen, ooievaarspaal en trektouw met vlot; voor jongeren een zelf getimmerd honk; en tot slot voor alle leeftijden een speelheuvel met sleehelling, een geurglijbaan en een hazelaarsbosje om nootjes te rapen. Tussen de speelplekken bevinden zich zitbanken en picknickplaatsen. De speelplaats is zo opgezet dat het zicht op het open landschap vanaf de openbare weg gehandhaafd blijft. De speelplek is ook bereikbaar vanaf de nieuwe fietsroute tussen speelplaats en begraafplaats. Met de speelplaats heeft Den Horn zichzelf, geheel naar eigen wensen, een bijzondere, zelfgebouwde en hoogwaardige verblijfsplek gegeven voor alle inwoners van het dorp[14].

Bij de feestelijke opening in augustus 2013 zijn de mogelijkheden van het terrein gedemonstreerd. Men kan er onder meer picknicken, zwemmen, vissen, voetballen, schaatsen, uiteraard alleen als het in de winter hard genoeg vriest, spelen op het klimrek en een zandkasteel bouwen in de ruime zandbak. De aanleg van de ontmoetingsplaats is mogelijk gemaakt door de inzet van de inwoners van Den Horn; Best Western Hotel Aduard, gemeente Zuidhorn, het Oranjefonds, Jantje Beton, Kern met Pit, Kwekerij Kleine Meeden, Leader, Loon- en bestratingsbedrijf Frank Moes, Loonbedrijf Hendriks, Nordic Wood, Provincie Groningen, de Rabobank en Wold & waard.

De ontwerper van het logo is Gerard Schaeffer, ook de maker van het ‘Zeeuws Meisje’- logo. Hij heeft  dit logo in 2001 ontworpen in verband met de oprichting van de ‘Stichting Vrienden van het kerkje van Den Horn’. Hij woont in die tijd samen met zijn vrouw, die betrokken is geweest bij de oprichting, in Den Horn. Naast de kerk zijn het dorp, de groene omgeving, het karakteristieke kerkhek en de langsrijdende trein in de afbeelding.

'Kern met pit'
Den Horn is voor dit project in januari 2013 het predicaat ‘Kern met Pit 2012’ toegekend. Kern met Pit is een jaarlijkse wedstrijd waarin bewonersgroepen worden uitgedaagd om hun idee voor de leefomgeving binnen een jaar te realiseren. Wie dat voor elkaar krijgt, ontvangt het predicaat 'Kern met Pit' en duizend euro. De Koninklijke Nederlandse Heidemaatschappij (KNHM) organiseert deze jaarlijkse wedstrijd. In januari vindt in elke provincie de prijsuitreiking plaats. Op deze dag staan alle projecten in het zonnetje en krijgen zij het predicaat Kern met Pit, mits ze hun doelstelling hebben gehaald. Overigens heeft in 2013 in Groningen ook het dorp Saaksum, eveneens in de gemeente Zuidhorn, de kwalificatie 'Kern met Pit' gekregen, voor hun project om de erfbeplantingen in het dorp te vergroenen door extra aanplant van streekeigen bomen en struiken te stimuleren.

Het doel van het project ‘Ik zie je op ‘de Hoek’ is het herinrichten van het vervallen ijsbaanterrein met aangrenzend sportveld en kleuterspeelplaatsje. De inwoners willen een schaats-, speel- en sportplek waar alle leeftijdscategorieën en mensen van binnen en buiten het dorp elkaar in alle seizoenen kunnen ontmoeten. Door het realiseren van een aantrekkelijk sport- en speelterrein blijft het dorp een prettige woonplaats voor (jonge) gezinnen, wat bijdraagt aan de leefbaarheid en de vitaliteit in het dorp. Voor fietsende passanten vormt de plek een leuke stop. Den Horn is terecht uitgeroepen tot Kern met Pit 2012. Het project levert een tastbare en zichtbare bijdrage aan de leefbaarheid. De gemeente stimuleert dergelijke (bewoners)initiatieven en zorgt daar waar nodig voor deskundige en technische ondersteuning[15].

Waterpomp
De kinderen uit het dorp willen ook graag een waterpomp bij de speeltuin en zijn daarom in 2011 gestart met een flesseninzamelactie. Ze gaan alle huizen in Den Horn langs om statiegeldflessen op te halen en komen ook bij Hotel-restaurant Aduard aan de Friesestraatweg terecht, welk pand formeel nét een paar meter buiten het dorpsgebied ligt en daarom voor de post onder Aduard valt, maar zich wel bij het dorp betrokken voel). Die doneren met gulle hand vele statiegeldflessen voor dit goede doel. Gedurende enkele jaren hebben inwoners er de lege fessen opgehaald. Dan is de waterpomp eindelijk gerealiseerd. De opbrengsten zijn verder gebruikt om de kas voor de kinder- en jeugdactiviteiten in het dorp aan te vullen. Het flessenophalen is in 2016 gestopt. De kinderen hebben de familie Kingma van Hotel-restaurant Aduard bedankt voor hun jarenlange bijdrage. Ze hebben een bijpassend cadeau bedacht en gemaakt, namelijk een mooie plantenhouder, gemaakt van lege flessen.

Het dorpshuis 'Hornhuus', is gevestigd in het voormalige café van Den Horn.

Dorpshuis
In ‘Dorpshuis Den Horn’ of ’t Hornhuus is er plek voor iedereen, aldus het bestuur. Het dorpshuis is voor het dorp erg belangrijk nu de basisschool in 2012 is gesloten. Het is nu de plek geworden waar mensen elkaar ontmoeten en waar activiteiten worden gedeeld. Sinds 2014 wordt in het gebouw gewerkt met vrijwilligers. Het dorpshuis wordt ook gebruikt voor vergaderingen en voor diverse activiteiten zoals klaverjassen, yoga, cursussen, een kledingavond en filmavonden. Ook is men op vaste tijdstippen geopend om een frietje te eten of gewoon wat te drinken. In de nacht van Oud op Nieuw is het café na 21.00 uur geopend.

Internet
Het dorp Den Horn wordt door internetproviders gezien haar geringe omvang en afgelegen en verspreide ligging een 'onrendabel gebied' bevonden om te bekabelen. Daarom hebben inwoners zelf ‘Stichting DenHornOnline.nl’ opgericht, die een draadloos netwerk heeft gerealiseerd, dat het dorp en omgeving tot ca. 4 km in de omtrek dekt. "Waarom een eigen draadloos netwerk? Snel inzetbaar: oplevering van een volledig operationele verbinding kan binnen enkele uren gerealiseerd worden; betrouwbaar, de beschikbaarheid van een straalverbinding is gelijkwaardig aan of beter dan die van traditionele bekabelde technieken, 99,999% is mogelijk; ruime bandbreedte, verbindingen van 1 Mbps tot 100 Mbps kunnen worden ingezet over afstanden tot 6 km of meer; kostenaspect: een straalverbinding is in principe een eenmalige investering. Bij betaling ineens zijn er naast de signaalkosten geen maandelijks terugkerende kosten.

Het doel hiervan is geweest het bevorderen van de leefbaarheid in Den Horn en omgeving, omdat men ontevreden is over de huidige internetvoorzieningen. De reguliere kabelmaatschappij wil bij ons in de straat of dorp helemaal geen internet aanleggen, omdat zij dit een onrendabel gebied vinden. Het plan is inderdaad tot uitvoer gekomen.

Manifest 2018
Dorpsbelangen heeft de kar getrokken en is aanspreekpunt voor de gemeente, het plan is samen opgesteld vanuit de besturen van Dorpsbelangen Den Horn, het dorpshuis, stichting vrienden van het kerkje van Den Horn, de onafhankelijke vereniging van veehouders, plaatselijk nut en de begrafenisvereniging, onder begeleiding van Anton Bardie, namens ‘Vereniging Groninger Dorpen’. Om te weten wat er speelt in het dorp en waar behoefte aan is, is er eerst een enquête uitgezet. De respons is heel hoog. De opbrengsten zijn gebruikt door Arno van der Heijden tijdens het nazomerdorpsfeest op 15 september. Hij heeft geprobeerd de Den Horner van nu te typeren en heeft ons dorp een spiegel voorgehouden.

Zijn conclusie is ‘Dé Den Horner bestaat niet’, geweest. Het is een divers dorp, met relatief veel nieuwe jonge bewoners en die hebben niet voor niks voor Den Horn gekozen. Vrijheid, ruimte en rust, maar ook de gezelligheid en geborgenheid van het samen in een dorpsgemeenschap wonen. In Den Horn kan iedereen zichzelf zijn en is er bij jong en oud de wil om samen te werken voor de leefbaarheid in het dorp, waarbij het dorpshuis, het kerkje en Dorpsbelangen een belangrijke rol spelen.

Uitgangpunten van het manifest
Het verschil in culturen en werkwijzen vinden we niet erg, maar juist wenselijk. Hierdoor is er voor ieder wat wils. uitgangspunten geformuleerd:

1. Onze basis is: eenvoud, regelmaat en overzicht, oftewel, beter georganiseerd en efficiënter.
2. Wat samen kan, doen we samen, maar we houden de drie besturen in stand en de financiën blijven gescheiden.
3. We werken met zoveel mogelijk handen, dat maakt het lichter en leuker.
4. Samen staan we als dorp sterker voor onze belangen na de gemeentelijke herindeling.
5. We doen een aantal activiteiten samen met Enumatil, Oostwold, Midwolde en Lettelbert.
6. We communiceren als dorp, als eenheid met een mooi en herkenbaar beeldmerk.
7. We stemmen af over aanvragen van fondsen en subsidies.
8. Vanuit de besturen doen we niet meer alles zelf en vragen niet alleen hulp uit eigen kring, maar zorgen dat we juist daar buiten gaan vragen.
9. We zorgen voor gezelligheid bij de activiteiten en werkzaamheden, zoals het koffiedrinken aansluitend op het ‘oud papier lopen’. Of een pan soep boven een vuurtje met een biertje na een klusdag op het sportveld[16].

Restanten van het station. UItsnede van een foto door Hardscarf, september 2010. GNU Free Documentation License.