Pieter Aslander
Pieter Aslander, geb. te Godlinze op 9 dec 1893 (za)1, ovl. (83 jaar oud) op 17 apr 1977 (zo), begr. te Uitwierde.
tr.
met
Annegiena Swanetta Jansema, dr. van Roelf Jansema en Trijntje Zeemering, geb. te Delfzijl op 21 mrt 1913 (vr)2, ovl. (84 jaar oud) op 3 aug 1997 (zo)3, begr. te Uitwierde 3.
Bronnen:
Lammert Aslander
Lammert Aslander.
tr.
met
Almt Johanna Bakker.
Uit dit huwelijk een zoon:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Pieter | *1893 | Godlinze | †1977 | Uitwierde | 83 | 1 | 0 |
Almt Johanna Bakker
Almt Johanna Bakker.
tr.
met
Lammert Aslander.
Uit dit huwelijk een zoon:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Pieter | *1893 | Godlinze | †1977 | Uitwierde | 83 | 1 | 0 |
Jan Brons
Jan Brons, geb. te Wagenborgen op 20 jan 1865 (vr)1, Machinefabrikant, ovl. (89 jaar oud) te Appingedam op 9 feb 1954 (di)2, begr. te Appingedam Rusthof.
Aantekeningen Jan Brons.
De verhalen van Groningen (Floor Groefsema).
We schrijven 1865 wanneer Jan Brons wordt geboren als zoon van de timmerman Tjako Brons. Het lag voor de hand dat hij het voorbeeld van zijn vader zou volgen. Zo geschiedde. Jan doorliep de lagere school en trad daarna in dienst bij zijn vader als leerling timmerman. Dat Jan Brons bijzondere talenten bezat bleek al snel. Op zeventienjarige leeftijd maakte hij de bouwtekening voor de nieuwe kerk in Wagenborgen. Zijn loopbaan nam echter een geheel andere wending, in 1907 stichtte hij een moto renfabriek. Van timmerman tot motorenfabrikant: het verhaal van JanBrons en zijn Bronsmotorenfabriek in Appingedam.
In de zaak van zijn vader legde Jan Brons zich al snel toe op het produceren van dorsmachines en stoomlocomobielen. Hij had geen technische opleiding genoten, maar wellicht is dat juist een van de redenen voor zijn succes. Onbevangen ging hij op zo ek naar een alternatief voor de dieselmotor, die door de luchtpomp en brandstofpomp lastig was te construeren. Met een frisse en creatieve blik experimenteerde hij ruim twee jaar.
Petroleum.
De bedoeling was dat de motor op petroleum zou lopen, maar dat lukte niet. De oorzaak bleek een verkeerde vertaling uit een Engels boek, waarbij het woord 'petrol' werd vertaald door 'petroleum'. Uiteindelijk slaagde hij erin een eenvoudiger motor te vervaardigen, die daadwerkelijk op petroleum liep. Na wat onsuccesvolle pogingen om zich te storten op het produceren van automobielen, verfijnde Brons zijn motor verder. Hij vroeg patent aan op zijn nieuwe systeem en daarmee was de eerste Brons motor een feit. In 1907 werd de motor in productie genomen in de Appingedammer Bronsmotorenfabriek. Vooral de scheepvaart nam in deze periode veel motoren af. Daarnaast werden de motoren gebruikt in molens, gemalen en fabrieken.
Wereldoorlogen.
De fabriek maakte een vliegende start. Binnen enkele jaren breidde de fabriek al uit. De Eerste Wereldoorlog gooide echter roet in het eten. Een groot deel van het personeel moest de dienstplicht vervullen en de opdrachten liepen terug. Tijdens he t interbellum innoveerde Jan Brons zijn motor. Hij introduceerde de tweetakt cilindermotoren, en ook hier kreeg hij patent op. Ook reed in 1935 de eerste bronstractor de fabriek uit. Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog liepen de opdrachten opnieuw terug. De Duitse bezetters vorderden materialen uit de fabriek, maar plaatsten ook enkele bestellingen voor motoren. Om te voorkomen dat zijn personeel in Duitsland tewerkgesteld zou worden kwam Jan Brons kwam niet openlijk in verzet.Volle dige medewerking bood hij echter niet. Zo liepen de Duitse orders in deze periode ‘toevalligerwijs’ geregeld vertraging op. Of er zonk een schip dat aan de kade gereed lag om de Bronsmotoren aan de Duitsers te leveren.
Bloei en stagnatie.
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog klom de Bronsmotorenfabriek weer uit het dal door de ontwikkeling van nieuwe typen motoren. Jan Brons raakte inmiddels behoorlijk op leeftijd. Het vijftigjarig bestaan van zijn bedrijf heeft hij niet mee mogen maken. Na een kort ziekbed overleed Jan Brons in 1954 op 89-jarige leeftijd. Hij liet een bloeiend bedrijf achter. De fabriek telde inmiddels 440 werknemers. Innovatie en maatschappelijke betrokkenheid kenmerkten het bedrijf. In samenwerking met he t Dijkzicht Ziekenhuis in Rotterdam ontwikkelde de Bronsmotorenfabriek een schudbed om patiënten met hartritmestoornissen te kunnen reanimeren. Ondanks deze innovatieve koers raakte de fabriek in de jaren ’80 in zwaar weer. De introductie van de ga smotor leverde niet het beoogde effect op en buitenlandse concurrentie was moordend. Op 1 juni 1989 werd de Appingedammer Bronsmotorenfabriek overgenomen door Amerikaanse gasmotorenfabrikant Waukesha.
Vooruitstrevend.
Dat Jan Brons een innovatief man was moge blijken uit zijn succesvolle loopbaan. Ook in zijn relaties met werknemers toonde hij zich een vooruitstrevend werkgever. Al voor het afkondigen van de Algemene Ziektewet in 1930 sloot Jan Brons een ziektev erzekering af. Op die manier garandeerde hij zijn werknemers de broodnodige financiën in perioden van ziekte. Met zijn kinderen had hij ook het beste voor. Zijn zoon zou in de voetsporen van Jan Brons treden, maar niet voordat hij een studiereis ha d gemaakt door Amerika en Scandinavië. Daar deed hij de nieuwste inzichten op technisch gebied op.
'Hun grootste schrik'.
Jan Brons stimuleerde niet alleen de professionele ontwikkeling van zijn zoon. Zijn dochter Aagje zond hij op achttienjarige leeftijd naar de universiteit van Delft, waar ze vijf jaar later afstudeerde als scheikundig ingenieur. Ze trad als bedrijf sleider in dienst bij haar vader en onderzocht oliën en brandstoffen. Oliemaatschappijen deden vanwege haar grote kennis van de materie niet graag zaken met haar. Volgens een vertegenwoordiger was Aagje Brons ‘hun grootste schrik’ .
De Bronsmotorenfabriek in Appingedam is niet meer in bedrijf. De productie en levering van onderdelen stopte in 2004. Het pand kwam in handen van Control Seal. Jan Brons wist met doorzettingsvermogen, experimenteren en grote betrokkenheid een uniek bedrijf wist neer te zetten. Met de komst van Brons was Appingedam een industrie rijker. In de bijna 100 jaar van het bestaan van de fabriek werden meer dan vierduizend Bronsmotoren gefabriceerd en wereldwijd verkocht.
Nog steeds is er een grote groep liefhebbers van de motoren van Brons die de herinnering aan de Appingedammer Bronsmotorenfabriek levend houdt.
- Vader:
Tjako Brons, zn. van Jan Wessels Brons en Tjake Tjakes Wildhof, geb. te Wagenborgen op 7 nov 1840 (za)3, Timmerman, korenmolenaar, fabrikant, machinefabrikant, ovl. (69 jaar oud) te Wagenborgen op 9 jan 1910 (zo)4, tr. (resp. 23 en 21 jaar oud) te Slochteren op 28 mei 1864 (za) met
tr. (resp. 26 en 20 jaar oud) te Delfzijl op 15 mei 1891 (vr)
met
Harmina Hofman, dr. van Jan Hofman en Aagtje de Vries, geb. te Weiwerd op 17 jul 1870 (zo)9, ovl. (63 jaar oud) te Opwierde op 27 jan 1934 (za)10.
Uit dit huwelijk 3 kinderen:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Tjako Jan | *1892 | Wagenborgen | †1963 | Rotterdam | 70 | 0 | 0 |
2 | Aagtje Heiltje | *1893 | Farmsum | †1974 | Delfzijl | 80 | 0 | 0 |
3 | Heiltje | *1896 | Farmsum | †1898 | Farmsum | 2 | 0 | 0 |
Bronnen:
1. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1865, aktenummer 8 (S73737), S73737 |
2. | Gemeente: Appingedam, Overlijdensregister 1954, archiefnummer 2110, inventarisnummer 1311, aktenummer 11 (S73753), S73753 |
3. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1840, aktenummer 51 (S73757), S73757 |
4. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1910, aktenummer 1 (S73752), S73752 |
5. | Gemeente: Slochteren, Huwelijksregister 1864, aktenummer 25 (S73589), S73589 |
6. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1843, aktenummer 74 (S73586), S73586 |
7. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1898, aktenummer 25 (S73593), S73593 |
8. | Gemeente: Delfzijl, Huwelijksregister 1891, aktenummer 20 (S73745), S73745 |
9. | Gemeente: Delfzijl, Geboorteregister 1870, aktenummer 105 (S73758), S73758 |
10. | Gemeente: Appingedam, Overlijdensregister 1934, archiefnummer 1622, aktenummer 3 (S73759), S73759 |
Annechien Brons
Annechien Brons, geb. te Wagenborgen op 12 apr 1867 (vr)1, ovl. (93 jaar oud) te Groningen op 22 jan 1961 (zo)2.
- Vader:
Tjako Brons, zn. van Jan Wessels Brons en Tjake Tjakes Wildhof, geb. te Wagenborgen op 7 nov 1840 (za)3, Timmerman, korenmolenaar, fabrikant, machinefabrikant, ovl. (69 jaar oud) te Wagenborgen op 9 jan 1910 (zo)4, tr. (resp. 23 en 21 jaar oud) te Slochteren op 28 mei 1864 (za) met
tr. (resp. 31 en 47 jaar oud) te Termunten op 16 mei 1898 (ma)
met
Tjakko Lubbert Kuiper, zn. van Derk Tjabbes Kuiper en Elisabeth Hindriks Verver, geb. te Siddeburen op 29 apr 1851 (di)9, Houthandelaar, ovl. (81 jaar oud) te Siddeburen op 10 feb 1933 (vr)10, tr. (resp. 31 en 24 jaar oud) (1) te Zuidbroek op 23 nov 1882 (do) met Jetje Verver, geb. te Zuidbroek op 7 apr 1858 (wo)12, ovl. (38 jaar oud) te Siddeburen op 9 jul 1896 (do)13. Uit dit huwelijk een zoon.
Bronnen:
1. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1867, aktenummer 30 (S73738), S73738 |
2. | Gemeente: Groningen, Overlijdensregister 1961, archiefnummer 2111, inventarisnummer 1257, 1258, aktenummer 147 (S73756), S73756 |
3. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1840, aktenummer 51 (S73757), S73757 |
4. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1910, aktenummer 1 (S73752), S73752 |
5. | Gemeente: Slochteren, Huwelijksregister 1864, aktenummer 25 (S73589), S73589 |
6. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1843, aktenummer 74 (S73586), S73586 |
7. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1898, aktenummer 25 (S73593), S73593 |
8. | Gemeente: Termunten, Huwelijksregister 1898, aktenummer 14 (S73748), S73748 |
9. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1851, aktenummer 86 (S73769), S73769 |
10. | Gemeente: Slochteren, Overlijdensregister 1933, aktenummer 20 (S73768), S73768 |
11. | Gemeente: Zuidbroek, Huwelijksregister 1882, aktenummer 16 (S73770), S73770 |
12. | Gemeente: Zuidbroek, Geboorteregister 1858, aktenummer 20 (S73772), S73772 |
13. | Gemeente: Slochteren, Overlijdensregister 1896, aktenummer 101 (S73771), S73771 |
Derk Brons
Derk Brons, geb. te Wagenborgen op 20 aug 1869 (vr)1, Machinist, bankwerker, machinesmid, werktuigkundige, ovl. (86 jaar oud) te Siddeburen op 8 jul 1956 (zo)2.
- Vader:
Tjako Brons, zn. van Jan Wessels Brons en Tjake Tjakes Wildhof, geb. te Wagenborgen op 7 nov 1840 (za)3, Timmerman, korenmolenaar, fabrikant, machinefabrikant, ovl. (69 jaar oud) te Wagenborgen op 9 jan 1910 (zo)4, tr. (resp. 23 en 21 jaar oud) te Slochteren op 28 mei 1864 (za) met
tr. (resp. 27 en 23 jaar oud) te Delfzijl op 16 jul 1897 (vr)
met
Augustina Carolina Klugkist, dr. van Karel Leonard Klugkist en Henrietta Wilhelmina Patberg, geb. te Farmsum op 24 nov 1873 (ma)9, ovl. (57 jaar oud) te Groningen op 27 aug 1931 (do)10.
Uit dit huwelijk 4 kinderen:
Bronnen:
1. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1869, aktenummer 61 (S73739), S73739 |
2. | Gemeente: Slochteren, Overlijdensregister 1956, archiefnummer 2110, inventarisnummer 1719, aktenummer 48 (S73754), S73754 |
3. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1840, aktenummer 51 (S73757), S73757 |
4. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1910, aktenummer 1 (S73752), S73752 |
5. | Gemeente: Slochteren, Huwelijksregister 1864, aktenummer 25 (S73589), S73589 |
6. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1843, aktenummer 74 (S73586), S73586 |
7. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1898, aktenummer 25 (S73593), S73593 |
8. | Gemeente: Delfzijl, Huwelijksregister 1897, aktenummer 42 (S73747), S73747 |
9. | Gemeente: Delfzijl, Geboorteregister 1873, aktenummer 170 (S73780), S73780 |
10. | Gemeente: Groningen, Overlijdensregister 1931, aktenummer 1144 (S73779), S73779 |
Tjako Brons
Tjako Brons, geb. te Wagenborgen op 22 feb 1872 (do)1, ovl. (één week oud) te Wagenborgen op 29 feb 1872 (do)2.
- Vader:
Tjako Brons, zn. van Jan Wessels Brons en Tjake Tjakes Wildhof, geb. te Wagenborgen op 7 nov 1840 (za)3, Timmerman, korenmolenaar, fabrikant, machinefabrikant, ovl. (69 jaar oud) te Wagenborgen op 9 jan 1910 (zo)4, tr. (resp. 23 en 21 jaar oud) te Slochteren op 28 mei 1864 (za) met
Bronnen:
1. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1872, aktenummer 19 (S73740), S73740 |
2. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1872, aktenummer 27 (S73781), S73781 |
3. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1840, aktenummer 51 (S73757), S73757 |
4. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1910, aktenummer 1 (S73752), S73752 |
5. | Gemeente: Slochteren, Huwelijksregister 1864, aktenummer 25 (S73589), S73589 |
6. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1843, aktenummer 74 (S73586), S73586 |
7. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1898, aktenummer 25 (S73593), S73593 |
Tako Brons
Tako Brons, geb. te Wagenborgen op 10 apr 1873 (do)1, Korenmolenaar, ovl. (22 jaar oud) te Wagenborgen op 21 mrt 1896 (za)2.
- Vader:
Tjako Brons, zn. van Jan Wessels Brons en Tjake Tjakes Wildhof, geb. te Wagenborgen op 7 nov 1840 (za)3, Timmerman, korenmolenaar, fabrikant, machinefabrikant, ovl. (69 jaar oud) te Wagenborgen op 9 jan 1910 (zo)4, tr. (resp. 23 en 21 jaar oud) te Slochteren op 28 mei 1864 (za) met
Bronnen:
1. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1873, aktenummer 28 (S73741), S73741 |
2. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1896, aktenummer 7 (S73746), S73746 |
3. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1840, aktenummer 51 (S73757), S73757 |
4. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1910, aktenummer 1 (S73752), S73752 |
5. | Gemeente: Slochteren, Huwelijksregister 1864, aktenummer 25 (S73589), S73589 |
6. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1843, aktenummer 74 (S73586), S73586 |
7. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1898, aktenummer 25 (S73593), S73593 |
Aaltje Brons
Aaltje Brons, geb. te Wagenborgen op 27 nov 1875 (za)1.
- Vader:
Tjako Brons, zn. van Jan Wessels Brons en Tjake Tjakes Wildhof, geb. te Wagenborgen op 7 nov 1840 (za)2, Timmerman, korenmolenaar, fabrikant, machinefabrikant, ovl. (69 jaar oud) te Wagenborgen op 9 jan 1910 (zo)3, tr. (resp. 23 en 21 jaar oud) te Slochteren op 28 mei 1864 (za) met
tr. (resp. 22 en 28 jaar oud) te Termunten op 14 nov 1898 (ma)
met
Klaas Kreuijer, zn. van Harm Kreuijer en Annetien van Dijken, geb. te Helpman Gem. Haren op 4 dec 1869 (za)8, Smid, ovl. (77 jaar oud) te Groningen op 28 mrt 1947 (vr)9.
Uit dit huwelijk 7 kinderen:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Annegien | *1899 | Siddeburen | †1901 | Siddeburen | 1 | 0 | 0 |
2 | Annegien | *1901 | Siddeburen | †1972 | Siddeburen Gereformeerde Begraafplaats | 71 | 1 | 0 |
3 | Heiltje Tjaaktje | *1902 | Siddeburen | †1947 | Rotterdam | 44 | 1 | 0 |
4 | Imke Trijntje | *1904 | Siddeburen | | | | 1 | 0 |
5 | Jantina Harmina | *1906 | Siddeburen | †1963 | Groningen | 57 | 1 | 0 |
6 | Tjako | *1908 | Siddeburen | | | | 0 | 0 |
7 | Harm | *1913 | Siddeburen | | | | 1 | 0 |
Bronnen:
1. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1875, aktenummer 133 (S73742), S73742 |
2. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1840, aktenummer 51 (S73757), S73757 |
3. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1910, aktenummer 1 (S73752), S73752 |
4. | Gemeente: Slochteren, Huwelijksregister 1864, aktenummer 25 (S73589), S73589 |
5. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1843, aktenummer 74 (S73586), S73586 |
6. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1898, aktenummer 25 (S73593), S73593 |
7. | Gemeente: Termunten, Huwelijksregister 1898, aktenummer 27 (S73749), S73749 |
8. | Gemeente: Haren, Geboorteregister 1869, aktenummer 106 (S73797), S73797 |
9. | Gemeente: Groningen, Overlijdensregister 1947, archiefnummer 2109, aktenummer 598 (S73795), S73795 |
Willem Brons
Willem Brons, geb. te Wagenborgen op 2 dec 1878 (ma)1, ovl. (23 jaar oud) te Wagenborgen op 6 nov 1902 (do)2.
- Vader:
Tjako Brons, zn. van Jan Wessels Brons en Tjake Tjakes Wildhof, geb. te Wagenborgen op 7 nov 1840 (za)3, Timmerman, korenmolenaar, fabrikant, machinefabrikant, ovl. (69 jaar oud) te Wagenborgen op 9 jan 1910 (zo)4, tr. (resp. 23 en 21 jaar oud) te Slochteren op 28 mei 1864 (za) met
Bronnen:
1. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1878, aktenummer 131 (S73743), S73743 |
2. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1902, aktenummer 60 (S73750), S73750 |
3. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1840, aktenummer 51 (S73757), S73757 |
4. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1910, aktenummer 1 (S73752), S73752 |
5. | Gemeente: Slochteren, Huwelijksregister 1864, aktenummer 25 (S73589), S73589 |
6. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1843, aktenummer 74 (S73586), S73586 |
7. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1898, aktenummer 25 (S73593), S73593 |
Kornelius Brons
Kornelius Brons, geb. te Wagenborgen op 11 sep 1880 (za)1, Machinefabrikant, machinist, machinesmid, werkmeester, ovl. (76 jaar oud) te Appingedam op 7 jun 1957 (vr)2.
- Vader:
Tjako Brons, zn. van Jan Wessels Brons en Tjake Tjakes Wildhof, geb. te Wagenborgen op 7 nov 1840 (za)3, Timmerman, korenmolenaar, fabrikant, machinefabrikant, ovl. (69 jaar oud) te Wagenborgen op 9 jan 1910 (zo)4, tr. (resp. 23 en 21 jaar oud) te Slochteren op 28 mei 1864 (za) met
tr. (resp. 23 en 26 jaar oud) (1) te Nieuwolda op 23 jun 1904 (do)
met
Lutgerdiena Elsiena Jantiena Nap, dr. van Jan Mennes Nap en Geessien Bosch, geb. te Nieuwolda op 24 mei 1878 (vr)9, ovl. (67 jaar oud) te Appingedam op 6 okt 1945 (za)10.
tr. (beiden 71 jaar oud) (2) te Appingedam op 4 sep 1952 (do)
met
Martje van der Ploeg, dr. van Jan van der Ploeg en Jacomina Stratingh, geb. te Bedum op 29 aug 1881 (ma)11, ovl. (81 jaar oud) te Veendam op 11 feb 1963 (ma)12, tr. (resp. 42 en 58 jaar oud) (1) te Appingedam op 3 apr 1924 (do) met Jan van der Ploeg, geb. te Kantens op 28 mrt 1866 (wo)14, ovl. (75 jaar oud) te Utrecht op 18 jan 1942 (zo)15. Uit dit huwelijk geen kinderen.
Uit dit huwelijk 4 kinderen:
Bronnen:
1. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1880, aktenummer 90 (S73744), S73744 |
2. | Gemeente: Appingedam, Overlijdensregister 1957, archiefnummer 2110, inventarisnummer 1314, aktenummer 22 (S73755), S73755 |
3. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1840, aktenummer 51 (S73757), S73757 |
4. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1910, aktenummer 1 (S73752), S73752 |
5. | Gemeente: Slochteren, Huwelijksregister 1864, aktenummer 25 (S73589), S73589 |
6. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1843, aktenummer 74 (S73586), S73586 |
7. | Gemeente: Termunten, Overlijdensregister 1898, aktenummer 25 (S73593), S73593 |
8. | Gemeente: Nieuwolda, Huwelijksregister 1904, aktenummer 10 (S73751), S73751 |
9. | Gemeente: Nieuwolda, Geboorteregister 1878, aktenummer 44 (S73815), S73815 |
10. | Gemeente: Appingedam, Overlijdensregister 1945, archiefnummer 2109, inventarisnummer 1194, 1195, aktenummer 107 (S73814), S73814 |
11. | Gemeente: Bedum, Geboorteregister 1881, aktenummer 114 (S73816), S73816 |
12. | Gemeente: Veendam, Overlijdensregister 1963, archiefnummer 2111, inventarisnummer 1599, aktenummer 21 (S73818), S73818 |
13. | Gemeente: Appingedam, Huwelijksregister 1924, archiefnummer 1622, aktenummer 5 (S73817), S73817 |
14. | Gemeente: Kantens, Geboorteregister 1866, aktenummer 22 (S73819), S73819 |
15. | Driebergen-Rijsenburg, archief 463, inventarisnummer 609-10, 23-01-1942, aktenummer 11 (S73820), S73820 |
Harmina Hofman
Harmina Hofman, geb. te Weiwerd op 17 jul 1870 (zo)1, ovl. (63 jaar oud) te Opwierde op 27 jan 1934 (za)2.
tr. (resp. 20 en 26 jaar oud) te Delfzijl op 15 mei 1891 (vr)
met
Jan Brons, zn. van Tjako Brons en Heiltje Derks Diephuis, geb. te Wagenborgen op 20 jan 1865 (vr)4, Machinefabrikant, ovl. (89 jaar oud) te Appingedam op 9 feb 1954 (di)5, begr. te Appingedam Rusthof.
Aantekeningen Jan Brons.
De verhalen van Groningen (Floor Groefsema).
We schrijven 1865 wanneer Jan Brons wordt geboren als zoon van de timmerman Tjako Brons. Het lag voor de hand dat hij het voorbeeld van zijn vader zou volgen. Zo geschiedde. Jan doorliep de lagere school en trad daarna in dienst bij zijn vader als leerling timmerman. Dat Jan Brons bijzondere talenten bezat bleek al snel. Op zeventienjarige leeftijd maakte hij de bouwtekening voor de nieuwe kerk in Wagenborgen. Zijn loopbaan nam echter een geheel andere wending, in 1907 stichtte hij een moto renfabriek. Van timmerman tot motorenfabrikant: het verhaal van JanBrons en zijn Bronsmotorenfabriek in Appingedam.
In de zaak van zijn vader legde Jan Brons zich al snel toe op het produceren van dorsmachines en stoomlocomobielen. Hij had geen technische opleiding genoten, maar wellicht is dat juist een van de redenen voor zijn succes. Onbevangen ging hij op zo ek naar een alternatief voor de dieselmotor, die door de luchtpomp en brandstofpomp lastig was te construeren. Met een frisse en creatieve blik experimenteerde hij ruim twee jaar.
Petroleum.
De bedoeling was dat de motor op petroleum zou lopen, maar dat lukte niet. De oorzaak bleek een verkeerde vertaling uit een Engels boek, waarbij het woord 'petrol' werd vertaald door 'petroleum'. Uiteindelijk slaagde hij erin een eenvoudiger motor te vervaardigen, die daadwerkelijk op petroleum liep. Na wat onsuccesvolle pogingen om zich te storten op het produceren van automobielen, verfijnde Brons zijn motor verder. Hij vroeg patent aan op zijn nieuwe systeem en daarmee was de eerste Brons motor een feit. In 1907 werd de motor in productie genomen in de Appingedammer Bronsmotorenfabriek. Vooral de scheepvaart nam in deze periode veel motoren af. Daarnaast werden de motoren gebruikt in molens, gemalen en fabrieken.
Wereldoorlogen.
De fabriek maakte een vliegende start. Binnen enkele jaren breidde de fabriek al uit. De Eerste Wereldoorlog gooide echter roet in het eten. Een groot deel van het personeel moest de dienstplicht vervullen en de opdrachten liepen terug. Tijdens he t interbellum innoveerde Jan Brons zijn motor. Hij introduceerde de tweetakt cilindermotoren, en ook hier kreeg hij patent op. Ook reed in 1935 de eerste bronstractor de fabriek uit. Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog liepen de opdrachten opnieuw terug. De Duitse bezetters vorderden materialen uit de fabriek, maar plaatsten ook enkele bestellingen voor motoren. Om te voorkomen dat zijn personeel in Duitsland tewerkgesteld zou worden kwam Jan Brons kwam niet openlijk in verzet.Volle dige medewerking bood hij echter niet. Zo liepen de Duitse orders in deze periode ‘toevalligerwijs’ geregeld vertraging op. Of er zonk een schip dat aan de kade gereed lag om de Bronsmotoren aan de Duitsers te leveren.
Bloei en stagnatie.
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog klom de Bronsmotorenfabriek weer uit het dal door de ontwikkeling van nieuwe typen motoren. Jan Brons raakte inmiddels behoorlijk op leeftijd. Het vijftigjarig bestaan van zijn bedrijf heeft hij niet mee mogen maken. Na een kort ziekbed overleed Jan Brons in 1954 op 89-jarige leeftijd. Hij liet een bloeiend bedrijf achter. De fabriek telde inmiddels 440 werknemers. Innovatie en maatschappelijke betrokkenheid kenmerkten het bedrijf. In samenwerking met he t Dijkzicht Ziekenhuis in Rotterdam ontwikkelde de Bronsmotorenfabriek een schudbed om patiënten met hartritmestoornissen te kunnen reanimeren. Ondanks deze innovatieve koers raakte de fabriek in de jaren ’80 in zwaar weer. De introductie van de ga smotor leverde niet het beoogde effect op en buitenlandse concurrentie was moordend. Op 1 juni 1989 werd de Appingedammer Bronsmotorenfabriek overgenomen door Amerikaanse gasmotorenfabrikant Waukesha.
Vooruitstrevend.
Dat Jan Brons een innovatief man was moge blijken uit zijn succesvolle loopbaan. Ook in zijn relaties met werknemers toonde hij zich een vooruitstrevend werkgever. Al voor het afkondigen van de Algemene Ziektewet in 1930 sloot Jan Brons een ziektev erzekering af. Op die manier garandeerde hij zijn werknemers de broodnodige financiën in perioden van ziekte. Met zijn kinderen had hij ook het beste voor. Zijn zoon zou in de voetsporen van Jan Brons treden, maar niet voordat hij een studiereis ha d gemaakt door Amerika en Scandinavië. Daar deed hij de nieuwste inzichten op technisch gebied op.
'Hun grootste schrik'.
Jan Brons stimuleerde niet alleen de professionele ontwikkeling van zijn zoon. Zijn dochter Aagje zond hij op achttienjarige leeftijd naar de universiteit van Delft, waar ze vijf jaar later afstudeerde als scheikundig ingenieur. Ze trad als bedrijf sleider in dienst bij haar vader en onderzocht oliën en brandstoffen. Oliemaatschappijen deden vanwege haar grote kennis van de materie niet graag zaken met haar. Volgens een vertegenwoordiger was Aagje Brons ‘hun grootste schrik’ .
De Bronsmotorenfabriek in Appingedam is niet meer in bedrijf. De productie en levering van onderdelen stopte in 2004. Het pand kwam in handen van Control Seal. Jan Brons wist met doorzettingsvermogen, experimenteren en grote betrokkenheid een uniek bedrijf wist neer te zetten. Met de komst van Brons was Appingedam een industrie rijker. In de bijna 100 jaar van het bestaan van de fabriek werden meer dan vierduizend Bronsmotoren gefabriceerd en wereldwijd verkocht.
Nog steeds is er een grote groep liefhebbers van de motoren van Brons die de herinnering aan de Appingedammer Bronsmotorenfabriek levend houdt.
Uit dit huwelijk 3 kinderen:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Tjako Jan | *1892 | Wagenborgen | †1963 | Rotterdam | 70 | 0 | 0 |
2 | Aagtje Heiltje | *1893 | Farmsum | †1974 | Delfzijl | 80 | 0 | 0 |
3 | Heiltje | *1896 | Farmsum | †1898 | Farmsum | 2 | 0 | 0 |
Bronnen:
1. | Gemeente: Delfzijl, Geboorteregister 1870, aktenummer 105 (S73758), S73758 |
2. | Gemeente: Appingedam, Overlijdensregister 1934, archiefnummer 1622, aktenummer 3 (S73759), S73759 |
3. | Gemeente: Delfzijl, Huwelijksregister 1891, aktenummer 20 (S73745), S73745 |
4. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1865, aktenummer 8 (S73737), S73737 |
5. | Gemeente: Appingedam, Overlijdensregister 1954, archiefnummer 2110, inventarisnummer 1311, aktenummer 11 (S73753), S73753 |
Augustina Carolina Klugkist
Augustina Carolina Klugkist, geb. te Farmsum op 24 nov 1873 (ma)1, ovl. (57 jaar oud) te Groningen op 27 aug 1931 (do)2.
tr. (resp. 23 en 27 jaar oud) te Delfzijl op 16 jul 1897 (vr)
met
Derk Brons, zn. van Tjako Brons en Heiltje Derks Diephuis, geb. te Wagenborgen op 20 aug 1869 (vr)4, Machinist, bankwerker, machinesmid, werktuigkundige, ovl. (86 jaar oud) te Siddeburen op 8 jul 1956 (zo)5.
Uit dit huwelijk 4 kinderen:
Bronnen:
1. | Gemeente: Delfzijl, Geboorteregister 1873, aktenummer 170 (S73780), S73780 |
2. | Gemeente: Groningen, Overlijdensregister 1931, aktenummer 1144 (S73779), S73779 |
3. | Gemeente: Delfzijl, Huwelijksregister 1897, aktenummer 42 (S73747), S73747 |
4. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1869, aktenummer 61 (S73739), S73739 |
5. | Gemeente: Slochteren, Overlijdensregister 1956, archiefnummer 2110, inventarisnummer 1719, aktenummer 48 (S73754), S73754 |
Karel Leonard Klugkist
Karel Leonard Klugkist.
tr.
met
Henrietta Wilhelmina Patberg.
Uit dit huwelijk een dochter:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Augustina Carolina | *1873 | Farmsum | †1931 | Groningen | 57 | 1 | 4 |
Henrietta Wilhelmina Patberg
Henrietta Wilhelmina Patberg.
tr.
met
Karel Leonard Klugkist.
Uit dit huwelijk een dochter:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Augustina Carolina | *1873 | Farmsum | †1931 | Groningen | 57 | 1 | 4 |
Tjakko Lubbert Kuiper
Tjakko Lubbert Kuiper, geb. te Siddeburen op 29 apr 1851 (di)1, Houthandelaar, ovl. (81 jaar oud) te Siddeburen op 10 feb 1933 (vr)2.
tr. (resp. 31 en 24 jaar oud) (1) te Zuidbroek op 23 nov 1882 (do)
met
Jetje Verver, geb. te Zuidbroek op 7 apr 1858 (wo)4, ovl. (38 jaar oud) te Siddeburen op 9 jul 1896 (do)5.
Uit dit huwelijk een zoon:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Dirk Willem | *1899 | Siddeburen | †1984 | | 85 | 1 | 0 |
tr. (resp. 47 en 31 jaar oud) (2) te Termunten op 16 mei 1898 (ma)
met
Annechien Brons, dr. van Tjako Brons en Heiltje Derks Diephuis, geb. te Wagenborgen op 12 apr 1867 (vr)7, ovl. (93 jaar oud) te Groningen op 22 jan 1961 (zo)8.
Bronnen:
1. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1851, aktenummer 86 (S73769), S73769 |
2. | Gemeente: Slochteren, Overlijdensregister 1933, aktenummer 20 (S73768), S73768 |
3. | Gemeente: Zuidbroek, Huwelijksregister 1882, aktenummer 16 (S73770), S73770 |
4. | Gemeente: Zuidbroek, Geboorteregister 1858, aktenummer 20 (S73772), S73772 |
5. | Gemeente: Slochteren, Overlijdensregister 1896, aktenummer 101 (S73771), S73771 |
6. | Gemeente: Termunten, Huwelijksregister 1898, aktenummer 14 (S73748), S73748 |
7. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1867, aktenummer 30 (S73738), S73738 |
8. | Gemeente: Groningen, Overlijdensregister 1961, archiefnummer 2111, inventarisnummer 1257, 1258, aktenummer 147 (S73756), S73756 |
Jetje Verver
Jetje Verver, geb. te Zuidbroek op 7 apr 1858 (wo)1, ovl. (38 jaar oud) te Siddeburen op 9 jul 1896 (do)2.
tr. (resp. 24 en 31 jaar oud) te Zuidbroek op 23 nov 1882 (do)
met
Tjakko Lubbert Kuiper, zn. van Derk Tjabbes Kuiper en Elisabeth Hindriks Verver, geb. te Siddeburen op 29 apr 1851 (di)4, Houthandelaar, ovl. (81 jaar oud) te Siddeburen op 10 feb 1933 (vr)5, tr. (2) met Annechien Brons. Uit dit huwelijk geen kinderen.
Uit dit huwelijk een zoon:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Dirk Willem | *1899 | Siddeburen | †1984 | | 85 | 1 | 0 |
Bronnen:
1. | Gemeente: Zuidbroek, Geboorteregister 1858, aktenummer 20 (S73772), S73772 |
2. | Gemeente: Slochteren, Overlijdensregister 1896, aktenummer 101 (S73771), S73771 |
3. | Gemeente: Zuidbroek, Huwelijksregister 1882, aktenummer 16 (S73770), S73770 |
4. | Gemeente: Slochteren, Geboorteregister 1851, aktenummer 86 (S73769), S73769 |
5. | Gemeente: Slochteren, Overlijdensregister 1933, aktenummer 20 (S73768), S73768 |
6. | Gemeente: Termunten, Huwelijksregister 1898, aktenummer 14 (S73748), S73748 |
7. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1867, aktenummer 30 (S73738), S73738 |
8. | Gemeente: Groningen, Overlijdensregister 1961, archiefnummer 2111, inventarisnummer 1257, 1258, aktenummer 147 (S73756), S73756 |
Derk Tjabbes Kuiper
Derk Tjabbes Kuiper.
tr.
met
Elisabeth Hindriks Verver.
Uit dit huwelijk een zoon:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Tjakko Lubbert | *1851 | Siddeburen | †1933 | Siddeburen | 81 | 2 | 1 |
Elisabeth Hindriks Verver
Elisabeth Hindriks Verver.
tr.
met
Derk Tjabbes Kuiper.
Uit dit huwelijk een zoon:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Tjakko Lubbert | *1851 | Siddeburen | †1933 | Siddeburen | 81 | 2 | 1 |
Klaas Kreuijer
Klaas Kreuijer, geb. te Helpman Gem. Haren op 4 dec 1869 (za)1, Smid, ovl. (77 jaar oud) te Groningen op 28 mrt 1947 (vr)2.
tr. (resp. 28 en 22 jaar oud) te Termunten op 14 nov 1898 (ma)
met
Aaltje Brons, dr. van Tjako Brons en Heiltje Derks Diephuis, geb. te Wagenborgen op 27 nov 1875 (za)4.
Uit dit huwelijk 7 kinderen:
| naam | geb. | plaats | ovl. | plaats | oud | relatie | kinderen |
1 | Annegien | *1899 | Siddeburen | †1901 | Siddeburen | 1 | 0 | 0 |
2 | Annegien | *1901 | Siddeburen | †1972 | Siddeburen Gereformeerde Begraafplaats | 71 | 1 | 0 |
3 | Heiltje Tjaaktje | *1902 | Siddeburen | †1947 | Rotterdam | 44 | 1 | 0 |
4 | Imke Trijntje | *1904 | Siddeburen | | | | 1 | 0 |
5 | Jantina Harmina | *1906 | Siddeburen | †1963 | Groningen | 57 | 1 | 0 |
6 | Tjako | *1908 | Siddeburen | | | | 0 | 0 |
7 | Harm | *1913 | Siddeburen | | | | 1 | 0 |
Bronnen:
1. | Gemeente: Haren, Geboorteregister 1869, aktenummer 106 (S73797), S73797 |
2. | Gemeente: Groningen, Overlijdensregister 1947, archiefnummer 2109, aktenummer 598 (S73795), S73795 |
3. | Gemeente: Termunten, Huwelijksregister 1898, aktenummer 27 (S73749), S73749 |
4. | Gemeente: Termunten, Geboorteregister 1875, aktenummer 133 (S73742), S73742 |